طی یک دهۀ اخیر، آموزش آنلاین به خصوص در بین دانشجویان و بزرگسالان بسیار رواج پیدا کرده است. با این حال، مدارس همچنان از آموزش سنتی و کلاس‌های حضوری استفاده می‌کردند. تا اینکه با شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مدارس، برای معلمان و دانش‌آموزان نیز راهی جز استفاده از آموزش آنلاین وجود نداشت.
بدون شک مهاجرت از دنیای تدریس حضوری به دنیای تدریس مجازی، برای بسیاری از معلمان چالش برانگیز و نگران کننده است. اگر چه که هر معلم و مدرسی سبک تدریس خاص خود را دارد، اما نکات و چارچوب‌هایی وجود دارند که هر معلمی با رعایت آن‌ها می‌تواند بسیاری از مشکلات، نگرانی‌ها و چالش‌های خود را در زمینۀ تدریس آنلاین رفع کند.
ما در این پست به ۸ نکتۀ مهم و اساسی که بهتر است قبل از برگزاری کلاس آنلاین مورد توجه قرار بگیرند، اشاره کرده‌ایم. رعایت این نکات، تاثیر بسزایی در برگزاری یک کلاس مجازی با کیفیت خواهد داشت. با ما همراه باشید.
۱. انتخاب پلت‌فرم مناسب برای تدریس آنلاین
پلتفرمهای مختلفی برای تدریس آنلاین روانۀ بازار شده‌اند. اسکای روم، ادوبی کانکت، بیگ بلو باتن، زوم و … تنها چند مورد از لیستِ طولانیِ این پلت‌فرم‌ها هستند که هر یک از آن‌ها قابلیت‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان معلمی که تدریس آنلاین به بخش جدایی ناپذیری از کار شما تبدیل شده، لازم است با نحوۀ کار، مزایا و معایب تعدادی از این پلت‌فرم‌ها آشنا باشید، سپس مناسب‌ترین و کاربردی‌ترین گزینه را برای کلاس‌هایتان انتخاب کنید.
بیشتر بخوانید: معرفی و مقایسۀ پلتفرمهای تدریس آنلاین
۲. آشنایی با ابزارهای دیجیتال برای تولید محتوای آموزشی
بعد از انتخاب پلت‌فرم مناسب، نوبت به استفاده از ابزارهای دیجیتال برای تولید و انتشار محتواهای آموزشی می‌رسد. در تدریس حضوری وجود یک تخته و ماژیک یا قلم و کاغذ کفایت می‌کند. اما برای موفقیت در تدریس آنلاین، لازم است مهارت‌های دیجیتال خود را گسترش دهید و با تکنولوژی‌های آموزشی آشنایی کافی داشته باشید.
نباید از معلم انتظار داشت در نقش یک تولیدکنندۀ حرفه‌ای محتوا ظاهر شود، با این حال هر معلمی باید بتواند نیازهای اولیۀ خود را در این زمینه رفع کند.
برخی از توانایی‌هایی که در تدریس مجازی احتمالا به آن‌ها نیاز پیدا خواهید کرد عبارتند از:
- آشنایی با انواع محتواهای آموزشی
- کار با ابزارهای ویرایش فایل‌های متنی، صوتی، تصویری و ویدیویی
- آشنایی با استفاده از ابزارهایی مانند میکروفون، قلم نوری، کابل OTG و …
- کار با ابزارهای اسلایدسازی
- اشتراک گذاری محتواها
- طراحی و ساخت آزمون‌های آنلاین
- فیلمبرداری از دسکتاپ و گوشی
- تبدیل فرمت‌های مختلف فایل‌ها به یکدیگر
- توانایی تحقیق و جستجو در اینترنت و شناسایی منابع معتبر
۳. انتخاب محیط مناسب
قبل از شروع کلاس آنلاین لازم است که محیط مناسبی را برای تدریس در نظر بگیرید. در انتخاب محیط تدریس بهتر است به این سه نکته توجه کنید:
- محیط مورد نظر نور کافی و کمترین میزان سر و صدا را داشته باشد تا دانش‌آموز تصویر و صدای باکیفیتی را از شما دریافت کند.
- تا حد امکان عواملی را که باعث حواس پرتی می‌شوند از این محیط حذف کنید. تلویزیون، تلفن، رفت و آمد اعضای خانواده و … از جمله عواملی هستند که می‌توانند به راحتی تمرکز شما و دانش‌آموزتان را به هم بزنند.
- فضایی خنثی را در نظر بگیرید که اطلاعات شخصی زیادی را به مخاطب ارائه ندهد. اگر دانش‌آموزانِ شما در حین تدریس می‌توانند تختخواب، لوازم شخصی یا بخش‌های مختلف خانۀ شما را ببینند بهتر در انتخاب محیط تدریستان تجدید نظر کنید.
پیشنهاد می‌کنیم در ابتدای کلاس از دانش‌آموز سؤال کنید که آیا صدا و تصویر شما را به صورت با کیفیت دریافت می‌کند یا خیر، تا در صورت وجود مشکل، برای رفع آن اقدام کنید.
۴. انتخاب پوشش و ظاهر مناسب
تأثیر ظاهر آراسته، مرتب و رسمیِ معلم بر روحیۀ دانش‌آموزان و سطح یادگیری آن‌ها بر کسی پوشیده نیست. این موضوع به خصوص در دورۀ ابتدایی نقش پر رنگ‌تری دارد. اما وقتی پای کلاس‌های آنلاین به میان می‌آید بسیاری از افراد تصور می‌کنند که نیازی به پوشش رسمی و ظاهر آراسته نیست.
رعایت نکردن این موضوع به شاگرد و اولیا این پیام را منتقل می‌کند که کلاس آنلاین در مقایسه با کلاس حضوری از اهمیت و رسمیت کمتری برخوردار است. همین امر باعث می‌شود دانش‌آموز کلاس مجازی را جدی نگیرد و در نتیجه اولیا نیز تمایل کمتری به برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین داشته باشند. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم در کلاس‌های آنلاین نیز دقیقا مانند کلاس‌های حضوری به پوشش رسمی و آراستگی ظاهری خود توجه کنید.
۵. بررسی ابزارها قبل از شروع کلاس
برای برگزاری یک کلاسِ مجازی، حداقل به سه ابزار اساسی نیاز دارید؛ لپ تاپ یا گوشی، اینترنت با سرعت مناسب و پلت فرمی برای تدریس. برخی از اساتید از ابزارهای دیگری نیز برای کلاس خود استفاده می‌کنند، از جمله:
- میکروفون یا هدست
- قلم نوری
- دوربین فیلمبرداری
- سایت‌های شبیه سازی و …
پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع کلاس، این ابزارها را به دقت بررسی کنید و از سالم بودن یا در دسترس بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید. به نحوۀ کار با ابزارهایی مانند قلم نوری و میکروفون مسلط شوید تا در حین برگزاری کلاس دچار مشکل نشوید.
در مورد اینترنت نیز حتما این نکات را در نظر بگیرید:
- قبل از شروع کلاس وضعیت اینترنت را بررسی کنید. از دانش‌آموزتان نیز بخواهید که این کار را انجام دهد.
- تا حد امکان سعی کنید از دو خط اینترنت استفاده کنید تا اگر یکی از خطوط دچار قطعی یا مشکل شد بتوانید سریعا به خط دیگر وصل شوید و وقفه‌ای در کلاس ایجاد نشود.
- سعی کنید اولین جلسه را بین ساعات ۱۰ تا ۱۲ قبل از ظهر برگزار نکنید. زیرا معمولا در این بازۀ زمانی، سرعت اینترنت در پایین‌ترین حد قرار دارد.
۶. برگزاری یک جلسۀ آزمایشی قبل از اولین جلسه
بسیاری از والدین به دلایل مختلف، از جمله تجربۀ ناموفق کلاس‌های مجازی مدرسه و اطلاعات ناکافی در مورد کلاس آنلاین، تمایلی به برگزاری این نوع کلاس برای فرزندشان ندارند و یا با اکراه این موضوع را می‌پذیرند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع اولین جلسه، یک جلسۀ آزمایشی کوتاه با حضور والدین برگزار کنید تا هم از نگرانی‌های آن‌ها کاسته شود و هم دانش‌آموز با محیط تدریس و شرایط کلاس شما و ملزومات آن آشنا شود.
بیشتر بخوانید: نکات اساسی در برگزاری کلاس‌های آنلاین
۷. نام گذاری اصولی محتواهای آموزشی
در تدریس مجازی با انواع و اقسام محتواهای آموزشی سروکار دارید که باید برای دانش‌آموزتان ارسال کنید یا روی لپ تاپ، هارد یا گوشی خود ذخیره کرده و در آینده مجددا از آن‌ها استفاده کنید. در طول سال تحصیلی تعداد این فایل‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود و اگر اسامی دقیقی برای این فایل‌ها در نظر نگیرید پیدا کردن مجدد محتواهای مورد نیاز، هم برای شما و هم برای دانش‌آموزتان بسیار سخت و زمان‌بر خواهد بود.
اسامی که برای فایل‌ها در نظر می‌گیرید باید مرتبط، با معنی، تا حد امکان کوتاه و در صورت نیاز شامل تاریخ باشد و با یک جستجوی ساده به راحتی بتوانید آن‌ها را پیدا کنید. دسته‌بندی‌ها نیز باید به صورتی باشند که زمانی که به یکی از محتواهای قبلیتان نیاز پیدا می‌کنید به سرعت بتوانید تشخیص دهید که محتوای مورد نظر در کدام فولدر قرار دارد.
۸. برنامه ریزی دقیق برای کلاس و آماده کردن طرح درس
فرض کنیم تمام نکاتی را که در قسمت‌های قبل به آن‌ها اشاره کردیم، به دقت رعایت کرده باشید؛ پلت‌فرم و ابزارهای لازم انتخاب شده‌اند، محیط و پوشش مناسبی را در نظر گرفته‌اید، یک جلسۀ آزمایشی هم با دانش‌آموز برگزار کرده‌اید. با وجود همۀ این‌ها اگر برنامه‌ریزی دقیق و طرح درس مشخصی برای کلاس آنلاین خود نداشته باشید به احتمال زیاد تجربۀ خوبی برای شما و دانش‌آموزتان رقم نخواهد خورد.
برای اینکه کلاس آنلاین را به شیوۀ مؤثرتری مدیریت کنید پیشنهاد می‌کنیم این موارد در نظر بگیرید:
- اهداف مشخص و دقیقی را برای طول دوره در نظر بگیرید
- برای تمام مراحل کلاس زمانبندی مشخصی داشته باشید
- اهداف آموزشی هر جلسه را از قبل به طور دقیق مشخص کنید و دانش‌آموز را نیز در جریان اهداف هر جلسه قرار دهید
- برای ارزیابی آنلاین دانش‌آموز برنامۀ مشخصی داشته باشید
- تکالیف و فعالیت‌های مناسبی را هم برای کلاس و هم برای بعد از کلاس آماده کنید
- زمانبندی مشخصی برای ارتباط بعد از کلاس با دانش‌آموز و والدین او داشته باشید
در این مقاله به برخی از مهم‌ترین نکات پیش از برگزاری کلاس مجازی اشاره کردیم. البته بسیاری از نکات و قوانین تدریس نیز وجود دارند که بین کلاس‌های آنلاین و حضوری مشترک هستند. پیشنهاد می‌کنیم سایر مقالات را نیز در مجله اساتید استادبانک مشاهده کنید.
بحث و مشارکت!
در ابتدای تدریس مجازی با چه چالش‌هایی روبرو بودید و چگونه این چالش‌ها را برطرف کردید؟
لطفا نظرات و تجربیات خود را زیر همین پست با سایر همکاران به اشتراک بگذارید.
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: