آنچه در این مقاله می‌خوانید
حقوق معلمان آموزش و پرورش، از جمله موضوعات مهمی است که همواره در صدر خبرهای مربوط به آموزش و پرورش و معلمان قرار دارد. همۀ ما بارها خبرهایی را در مورد تصویب قوانین جدید برای افزایش حقوق و مزایای معلمان، رتبه‌بندی معلمان، ارائۀ تسهیلات جدید به این قشر و غیره شنیده‌ایم.
اگر شما هم قصد شرکت در آزمون‌های استخدامی آموزش و پرورش را داشته باشید حتما علاقمند هستید که بدانید میزان حقوق معلمان چقدر است؟ تفاوت حقوق معلم ابتدایی با حقوق معلم دبیرستان چه میزان است؟
به دلیل اهمیت این موضوع و با هدف پاسخ به سؤالات مربوط به حقوق معلمی، تصمیم گرفتیم تا در این مقاله به طور مفصل به بررسی حقوق معلمان آموزش و پرورش چه معلمان رسمی و چه معلمان قراردادی، در مدارس دولتی، مدارس خاص، مدارس استثنایی، مدارس غیردولتی و بررسی مصوبات این حوزه بپردازیم.
در انتهای مقاله نیز جدول محاسبۀ حقوق و مزایای معلمان را در اختیار شما قرار داده‌ایم. لطفا تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
همچنین اگر علاقمند به همکاری با استادبانک در زمینۀ تدریس خصوصی هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ زیر را مطالعه کنید.
آمار معلمان آموزش و پرورش
طبق آخرین آمار موجود تا این لحظه، وزارت آموزش و پرورش با تعداد ۱ میلیون و ۱۳ هزار و ۶۵۵ نفر معلم و کارمند اداری، بزرگ‌ترین وزارتخانه کشور محسوب می‌شود. همین تراکم جمعیت، گاهی باعث ایجاد مشکلاتی مثل پائین بودن حقوق معلم در ایران، کم بودن امکانات آموزشی، شرایط سخت کار و غیره می‌شود. این مشکلات، برای هیچ یک از معلمان و فرهنگیان کشور، تازگی ندارد.
نحوۀ محاسبۀ حقوق معلمان آموزش و پرورش
معلمان آموزش و پرورش به دو صورت رسمی و حق‌التدریس (که از حق‌التدریس تحت عناوین خرید خدمات یا قراردادی هم یاد می‌شود)، در مدارس عادی، مدارس دولتی خاص، مدارس استثنایی و مدارس غیر دولتی در حال خدمت هستند. در ادامۀ این بخش، به بررسی حقوق معلمان بر اساس نوع قرارداد و نوع مدارس محل خدمت آن‌ها می‌پردازیم.
۱. حقوق معلمان آموزش و پرورش که به صورت رسمی در حال خدمت هستند
در پاسخ به این سؤال که “حقوق فرهنگیان چقدر است” باید بگوییم که این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله تحصیلات، سابقۀ کار، سختی کار، مبالغ مربوط به فوق‌العاده ویژه، امتیاز رتبه‌بندی، مقطع تدریس، مدرک تحصیلی و غیره که در ادامۀ این مقاله به برخی از این موارد خواهیم پرداخت.
اما بر اساس اظهارات محمدباقر نوبخت، رییس سابق سازمان برنامه و بودجه، متوسط حقوق معلمان رسمی آموزش و پرورش در سال ۹۹، پنج میلیون و هشتصد هزار تومان بوده است. برنامه‌هایی نیز برای افزایش حقوق و مزایای فرهنگیان در سال ۱۴۰۰ در نظر گرفته شده است.
۲. حقوق معلمان آموزش و پرورش که به صورت تمام وقت در مدارس غیر دولتی مشغول خدمت هستند
طبق گفتۀ رییس سازمان مدارس غیر دولتیِ وزارت آموزش و پرورش، حداقل حقوق معلمان تمام‌وقتِ مدارس غیر دولتی در سال ۱۴۰۰، ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است. بر اساس این اظهارات، اگر حقوق ثبت شده در سامانه، با حقوق پرداختی معلمان متفاوت باشد، مؤسس مدرسۀ غیردولتی باید پاسخگو باشد و با او برخورد خواهد شد.
بیمۀ معلمان تمام وقت در مدارس غیردولتی نیز ۹ ماهه است. بر اساس قانون کار، از ۳۰ درصد حق بیمۀ معلمان، ۷ درصد آن را معلم و ۲۳ درصد آن را باید مؤسسان مدارس غیر دولتی پرداخت کنند.
اگر معلمی در این مدارس بیمۀ کامل نشده و یا با وی قراردادی کمتر از این میزان منعقد شده، می‌تواند به ادارات آموزش و پرورش شکایت کند.
۳. حقوق معلمان آموزش و پرورش در مدارس دولتی خاص
درآمد معلمان در مدارس دولتی خاص مانند مدارس نمونه دولتی و تیزهوشان، تفاوتی با معلمان مدارس دولتی عادی ندارد.
۴. حقوق معلمان آموزش و پرورش که به صورت حق التدریس فعالیت میکنند
معلمان حق‌التدریس آموزش و پرورش، آن دسته از معلمانی هستند که آموزش و پرورش تعهدی برای استخدام آن‌ها ندارد. این دسته از معلمان نسبت به معلمان رسمی آموزش و پرورش از حقوق و مزایای بسیار کمتری برخوردار هستند و از ۸۰ درصد امکانات سایر معلمان برخوردار می‌شوند. ضمن اینکه حقوق آن‌ها بر اساس تعداد واحدها و ساعات کار محاسبه می‌شود.
به طور کلی حقوق معلمان حق‌التدریس در مدارس دولتی بسیار ناچیز است. این مبلغ با توجه به مدرک تحصیلی از دیپلم تا دکترا، از ساعتی ۱۸ هزارتومان تا ۲۳ هزار تومان متغیر است.
برای مثال، اگر شما طی یک ماه، ۱۰ ساعت تدریس داشته باشید، مبلغی بین ۱۸۰ تا ۲۳۰ هزار تومان به شما تعلق می‌گیرد که معمولا پرداخت آن نیز با چند ماه تأخیر صورت می‌گیرد.
۵. حقوق معلمان آموزش و پرورش در مدارس استثنایی
معلمان مدارس استثنایی مشمول قانون سختی کار می‌شوند. به همین دلیل، حقوق آن‌ها در مقایسه با سایر معلمان آموزش و پرورش کمی بیشتر است. بر اساس منابع موجود، تا سال ۹۳، حقوق معلمان استثنایی، حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان بیشتر از سایر معلمان بوده و این رقم تا سال ۹۷ به ۱۶۰ هزار تومان در ماه افزایش یافته است.
از سویی دیگر، با استخدام به عنوان معلم استثنایی، هر سال خدمت شما، ضریب ۱.۲ می‌گیرد؛ یعنی اگر معلم مدارس استثنایی، ۵ سال سابقه کار داشته باشد، برای او ۶ سال حساب می‌شود. بنابراین معلمان مدارس استثنایی به جای ۳۰ سال خدمت، با ۲۵ سال خدمت بازنشسته می‌شوند.
تفاوت حقوق معلمان آموزش و پرورش در مقطع ابتدایی و متوسطه
حقوق معلمان مقطع ابتدایی، دبیران مقطع متوسطه و هنرآموزان که در مدارس فنی حرفه‌ای یا کار و دانش تدریس میکنند تا حدی متفاوت است. تفاوت حقوق این سه گروه در شرایط یکسان به صورت زیر است:
حقوق معلمان ابتدایی نسبت به دو گروه دیگر بیشتر است، زیرا این افراد پنج روز از هفته به ارائۀ خدمات آموزشی مشغول هستند و سختی کار بیشتری به این گروه تعلق می‌گیرد.
در مرحلۀ بعد هنرآموزان قرار میگیرند. اکثر دروس فنی شامل کارگاه و آزمایشگاه و کارهای عملی بر عهدۀ هنرآموزان است. هنرآموزان، به علت عملی بودن دروسی که ارائه می‌دهند، حقوق بیشتری نسبت به گروه دبیران دارند.
در نهایت هم دبیران در بین این سه گروه حقوق کمتری میگیرند. زیرا ارائۀ دروس تئوری متوسطه بر عهدۀ آن‌ها قرار دارد و موظفی آن‌ها سه روز در هفته است.
برخی موارد تأثیرگذار در حقوق معلمان آموزش و پرورش
۱. رتبه‌بندی معلمان
در سال‌های گذشته آموزش و پرورش جهت امتیازبندی معلمان رسمی و تعیین میران حقوق آن‌ها، بر اساس سنوات خدمت، به گروه‌بندی معلمان می‌پرداخت. در این روش، هر چهار سال سابقه، به عنوان یک گروه در نظر گرفته می‌شد. برای مثال معلمی با ۷ سال سابقۀ تدریس، در گروه ۲ قرار می‌گرفت و دستمزد او نیز بر اساس حقوق معلمانِ گروه ۲ تعیین می‌شد.
اما اخیرا قانون جدیدی تصویب شده است که طرح رتبه‌بندی را جایگزین گروه‌بندی کرده است. این رتبه‌بندی‌ها مختص معلمان رسمی آموزش و پرورش و شامل پنج طبقه‌بندی است. بر اساس رتبه‌ای که به معلم تخصیص داده می‌شود.
عواملی که در رتبه‌بندی تاثیرگذارند عبارتند از:
- سابقۀ تدریس
- ساعت‌های آموزش ضمن خدمت گذرانده شده
- امتیاز ارزشیابی عملکرد
- صلاحیت‌های سه‌گانۀ معلمی
صلاحیت‌های سه‌گانۀ معلمی شامل موارد زیر می‌شود:
صلاحیت عمومی: مجموعه‌ای است از ویژگی‌های شخصیتی فرد شامل باورها، نگرش‌ها، اعتقادات و رفتار مبتنی بر نظام ارزشی، فرهنگی و اخلاقی جامعه و پایبندی به نظام جمهوری اسلامی.
صلاحیت تخصصی: صلاحیت‌های تخصصی عبارتند از مدرک تحصیلی، صلاحیت و تخصص شغلی، ارتباط مدرک تحصیلی با رشتۀ تدریس که برای هر یک از این عوامل در نظر گرفته شده است.
صلاحیت حرفه‌ای: برای سنجش این صلاحیت، آزمونی به‌صورت الکترونیکی که شامل اخلاق حرفه‌ای، توانمندی‌های آموزشی، پرورشی و پژوهشی است برگزار می‌شود و بر اساس امتیاز کسب شده توسط معلم در این آزمون، صلاحیت حرفه‌ای او تأیید یا رد می‌شود.
شرایط مورد نیاز برای کسب هر رتبه
- داشتن حداقل دو سال سابقۀ کار
- گذراندن ۱۲۰ ساعت آموزش ضمن خدمت و تخصصی
- کسب حداقل ۷۵ درصد امتیاز ارزیابی عملکرد در طول دو سال (امتیاز در هر سال نباید کمتر از ۷۰ باشد)
- کسب حداقل ۶۰ درصد از هر یک از صلاحیت‌های معلمی
- حداقل ۶ سال سابقه کار و چهار سال سابقه در رتبه ۱
- گذراندن ۱۸۰ ساعت آموزش ضمن خدمت و تخصصی علاوه بر دوره‌های آموزشی رتبه ۱
- کسب حداقل ۸۰ درصد امتیاز ارزیابی عملکرد (امتیاز هر سال نباید از ۷۵ کمتر باشد)
- کسب حداقل ۶۵ درصد امتیاز صلاحیت‌های معلمی
- حداقل ۱۲ سال سابقه کار و سه سال سابقه در رتبه ۲
- گذراندن ۱۵۰ ساعت آموزش ضمن خدمت و تخصصی
- کسب حداقل ۸۵ درصد امتیاز ارزیابی عملکرد (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۰ باشد)
- کسب حداقل ۷۰ درصد امتیاز صلاحیت‌های معلمی
- حداقل ۱۸ سال سابقه کار و سه سال خدمت در رتبه ۳
- گذراندن ۱۲۰ ساعت آموزش ضمن خدمت و تخصصی
- کسب حداقل ۹۰ درصد امتیاز ارزیابی عملکرد (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۵ باشد)
- کسب حداقل ۷۵ درصد امتیاز صلاحیت‌های معلمی
- حداقل ۲۴ سال سابقه کار و سه سال ماندن در رتبه ۴
- گذراندن ۱۰۰ ساعت ضمن خدمت و تخصصی
- کسب حداقل ۹۰ درصد امتیاز ارزیابی عملکرد (امتیاز هر سال نباید کمتر از ۸۰ باشد)
- کسب حداقل ۸۵ درصد امتیاز صلاحیت‌های معلمی
این شیوۀ رتبه‌بندی مطابق با آخرین اصلاحاتی است که بر روی این لایحه انجام شده و البته جهت اجرائی شدن، باید شیوه‌نامۀ رتبه‌بندی معلمان به تصویب مجلس برسد و در قالب قانون ارائه شود.
بر اساس بخشنامه‌ای که در تیر ماه ۱۳۹۹ برای رتبه‌بندی معلمان ابلاغ شد، معلمان تمام‌وقتِ مشمول رتبه‌های پنج‌گانه، طبق جدول زیر از افزایش حقوق بهره‌مند می‌شوند.
۲. طبقه‌بندی معلمان
علاوه بر رتبه‌بندی، از گذشته طبقات چهارگانۀ پایه، ارشد، خبره و عالی برای طبقه‌بندی معلمان مورد استفاده قرار گرفته است. این طبقه‌بندی بر اساس سابقۀ کار، گذراندن دوره‌های ضمن خدمت، امتیاز ارزشیابی عملکردی، امتیازات مربوط به صلاحیت‌های حرفه‌ای صورت می‌گیرد. این مورد هم یکی از عوامل مؤثر روی افزایش حقوق معلمان است.
۳. افزایش فوق‌العاده
افزایش‌های فوق‌العاده‌ایی نیز مانند شرایط آب و هوایی، مناطق محروم، حق عائله‌مندی، حق اولاد، مدیریت یا معاونت نیز در صورت مشمول بودن فرهنگیان به فیش حقوقی آن‌ها اضافه می‌شود.
جدول محاسبات حقوق و مزایای فرهنگیان
افزایش حقوق معلمان آموزش و پرورش در سال ۹۹
محسن حاجی میرزایی وزیر سایق آموزش و پرورش، در گزارشی بیان کرده است که در فاصلۀ بین بهمن ماه ۹۸ تا خرداد ماه ۹۹، حقوق معلمان آموزش و پرورش بیش از ۶۵ درصد افزایش پیدا کرده است که رقم قابل توجهی است. در بخشنامه بودجه سال ۱۳۹۹ نیز میزان افزایش حقوق معلمان ۱۵ درصد پیش‌بینی شده است و این میزان برای سال ۱۴۰۰، ۲۵ درصد در نظر گرفته شده است.
همچنین نوبخت، رییس سابق سازمان و برنامه بودجه مدعی شده است که در سال ۹۲ متوسط حقوق معلمان ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بوده است که این رقم در سال در ۱۱ ماه اول سال ۹۸ به ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان، در اسفند ماه ۹۸ به ۵ میلیون و در سال ۹۹ به ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان رسید یعنی از سال ۹۲ تا سال ۹۹ حقوق فرهنگیان، حدود ۴ برابر افزایش داشته است.
به طور کلی حقوق معلمان از جمله موضوعاتی است که همواره بحث و نظرات مختلفی در مورد آن مطرح می‌شود. برخی معتقدند با توجه به اینکه معلمان، وظیفۀ آموزش به آینده‌سازان این جامعه را بر عهده دارند، بنابراین باید به لحاظ مادی کاملا تأمین شوند تا بتوانند تمام تمرکز و توان خود را روی تربیت و آموزش دانش‌آموزانشان قرار دهند.
از سویی دیگر، برخی افراد معتقدند که با توجه به اینکه معلمان در مقایسه با سایر کارمندان، ساعات موظفی کمتری دارند، و در ایامی مانند عید نوروز و تابستان تعطیل هستند، بنابراین نباید به اندازۀ سایر کارمندان حقوق دریافت کنند.
با همۀ این تفاسیر، در سال‌های اخیر آموزش و پرورش تلاش کرده تا به حقوق معلمان و وضعیت معیشت آن‌ها توجه بیشتری نشان دهد. به همین دلیل در چند مرحله، افزایش حقوق‌های قابل قبولی را برای این گروه از شاغلان در نظر گرفته است. با این حال وضعیت رفاهی معلمان در ایران، تا رسیدن به وضعیت معلمان در بسیاری از کشورهای پیشرفتۀ جهان، راهی بس طولانی در پیش دارد.
همکاری با استادبانک، یکی از برترین مؤسسات تدریس خصوصی در ایران
در صورتی که به مطالعۀ سایر مقالات در زمینۀ روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید.
همچنین اگر به عنوان معلم به تدریس خصوصی علاقه دارید می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و با ورود به صفحه تدریس خصوصی استادبانک و کلیک روی لینک عضویت اساتید، فرم ثبت نام معلم خصوصی را تکمیل کنید یا از طریق شماره ۰۲۱۹۱۰۰۵۳۴۳ با مشاورین ما در ارتباط باشید.
استادبانک همواره در تلاش است تا با همکاری برترین معلمان و اساتید کشور و با استفاده از تجربیات آن‌ها، نقشی تأثیرگذار در گسترش دانش، به روزرسانی اطلاعات معلمان و معرفی آن‌ها به دانش‌آموزان و دانشجویان کشور داشته باشد. هدف ما بالا بردن سطح کیفیت آموزش معلمان و ساختن آینده‌ای روشن برای فرزندان این سرزمین است.
نظر شما در مورد طرح رتبه‌بندی و حقوق معلمان آموزش و پرورش چیست؟ اگر شما نیز مشغول تدریس در آموزش و پرورش هستید لطفا تجربیات خود را با سایر همکارانتان در استادبانک در میان بگذارید.
وضعیت معلمان تو این اوضاع بد اقتصادی وخیم است واقعاااااااااا باید مسئولین فکری اساسی و درخور بکنند
معلم ها سه ماه تابستان را تعطیل هستند. هفته ای دو الی سه روز کار میکنند اونم نه به صورت کامل. بعد توقع درآمدهای آنچنانی دارند
از اینکه معلمان حقوق کمتری میگیرند درسته که ما نمیتوانیم کشورمان را با کشورهای اروپایی مقایسه کنیم که معلمهای کشورهای پیشرفته بالاترین حقوق را دریافت میکنند. ولی برای آندسته از هموطنان عزیز که این دیدگاه که معلم ساعات کاری کمتری نسبت به سایر کارمندان دارد متاسفم. ما آینده فرزندان خود را به دست زنان و مردان فداکاری می‌سپاریم که از نظر درامد متاسفانه در سطح پایینی قرار دارند. در نهایت امیدوارم حقوق این عزیزان به اندازه‌ای باشد که هیچ دغدغه ای به جز آموزش و پرورش نداشته باشند.
اگه شما خودتون هم معلم بودی و با ۳۰ تا دانش آموز دست و پنجه نرم کردی متوجه می شدید که شغل معلمی کار آسونی نیست.