آنچه در این مقاله می‌خوانید
ریاضی سال اول دبستان نقش اساسی و مهمی را در آموزش ریاضیات، در مقاطع بالاتر، برای دانش‌آموز ایفا می‌کند. بنابراین میزان مهارت و تسلط معلم به مباحث ریاضی سال اول ابتدایی و توانایی انتقال این دانش به شاگردان می‌تواند تعیین کننده وضعیت و سطح ریاضی دانش‌آموز در مقاطع بالاتر تحصیلی باشد.
از سویی دیگر، معلم علاوه بر تدریس اثربخش این مفاهیم، باید بتواند ذهنیت و نگرش مناسبی را نسبت به ریاضیات و اعتماد به نفس کافی برای مطالعۀ ریاضی و درک مفاهیم آن در دانش‌آموزان کلاس اولی خود ایجاد کند.
در این مقاله، به بررسی روش تدریس ریاضی اول دبستان پرداخته‌ایم. همچنین نکاتی را در مورد کتاب راهنمای معلم ریاضی اول دبستان ارائه کرده‌ایم. فایل پی‌دی‌اف کتاب ریاضی اول دبستان و راهنمای تدریس صفحه به صفحۀ ریاضی اول دبستان را نیز در اختیار شما همکاران عزیز قرار داده‌‌ایم که در ادامۀ همین مقاله می‌توانید آن‌ها را دانلود کنید.
در صورتی که به عنوان معلم خصوصی ریاضی اول ابتدایی یا معلم آموزش و پرورش، این درس را تدریس می‌کنید، این مقاله برای شما مفید خواهد بود. لطفاً با ما همراه باشید.
همچنین در صورتی که علاقمند به همکاری در زمینۀ تدریس خصوصی ریاضی اول دبستان با استادبانک هستید، پیشنهاد می‌کنیم ابتدا مقاله زیر را مطالعه کنید.
نگاهی به کتاب ریاضی اول دبستان
کتاب ریاضی اول دبستان، از ۲۵ بخش (فصل) و ۱۷۵ صفحه تشکیل شده است. موضوعاتی مانند شمارش، الگوهای عددی و هندسی، حل مسآله، اندازه‌گیری، محاسبات، زمان و آمار، برای تدریس ریاضی پایۀ اول دبستان در نظر گرفته شده است.
هر بخش از این کتاب، شامل ۷ صفحه است. در صفحۀ اول تنها یک تصویر (لوحه یا نگاره) گنجانده شده که در واقع مقدمه‌ای بر مفاهیمِ ۶ صفحۀ بعدی است.
در انتهای هر صفحه نیز توصیه‌هایی جداگانه برای آموزش بهتر توسط معلم و والدین در نظر گرفته شده است. در برخی از صفحات، تنها یک هدف آموزشی در نظر گرفته شده است. برای برخی دیگر از صفحات نیز دو هدف آموزشی تعیین شده، که در ابتدای هر صفحه با نمادهای مشخصی نشان داده شده‌اند.
روش تدریس هر بخش از کتاب
در این بخش، ابتدا به بررسی روش تدریس لوحه‌های کتاب ریاضی اول دبستان می‌پردازیم. سپس روش تدریس ۶ صفحۀ بعدی هر فصل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
روش تدریس صفحۀ اول
بهترین روش برای تدریس ریاضی اول دبستان، شروع با تصویر صفحۀ اولِ هر بخش است. در طول تدریسِ هر فصل، بارها و بارها نیاز پیدا خواهید کرد که به تصویر صفحۀ اول مراجعه کنید. بنابراین تسلط روی مفاهیمِ گنجانده شده در این صفحه و نحوۀ تدریس آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است.
برای تدریس صفحۀ اول هر فصل که در ادامه تحت عنوان نگاره یا لوحه نیز از آن یاد شده، لازم است نکات زیر را در نظر بگیرید.
۱. انتخاب عنوان
برای تدریس این صفحه، ابتدا باید عنوانی را برای تصویر ارائه شده در نظر بگیرید و آن را به دانش‌آموزان معرفی کنید. برای مثال برای نگارۀ شماره یک می‌توانید عنوان “آشپزخانه” یا برای نگارۀ شماره دو، عنوان “خارج شدن از خانه” را در نظر بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم برای انتخاب این عناوین، از کتاب روش تدریس صفحه به صفحۀ ریاضی اول دبستان نیز استفاده کنید.
۲. مفاهیم
برای هر یک از بخش‌های کتاب ریاضی اول ابتدایی، مفاهیم مشخصی در نظر گرفته شده است. معلم باید به طور دقیق روی مفاهیمی که قرار است در این بخش آموزش داده شود تسلط داشته باشد. بهتر است در ابتدای هر بخش، به دانش‌آموزان نیز بگویید که در این فصل چه مفاهیمی را یاد خواهند گرفت.
برای مثال مفاهیم در نظر گرفته شده برای فصل اول، عبارتند از چپ، راست، بالا، پایین، ردیف، ستون، جلو، پشت، وسط. یا در فصل آخر، مفاهیمی مانند ``تقارن آینه‌ای``، ``چپ و راست در آینه``، ``بالا و پایین در آینه`` باید آموزش داده شوند.
در فایل پی‌دی‌اف روش تدریس ریاضی اول دبستان، می‌توانید به تمامی مفاهیمی که در هر فصل باید آموزش داده شوند، دسترسی داشته باشید.
۳. مهارت‌های مربوط به لوحه
توجه داشته باشید که در هر لوحه، برخی مهارت‌ها نیز متناسب با عنوانی که برای لوحه در نظر گرفته شده است، باید به دانش‌آموزان آموزش داده شود. این مهارت‌ها صرفاً شامل مباحث ریاضی نیست، بلکه در اکثر موارد، مهارت‌های زندگی روزمره را نیز در بر‌می‌گیرد.
برای مثال در لوحۀ سه، تحت عنوان ``رفتن به مدرسه``، لازم است مهارت‌هایی نظیر منتظر شدن برای اتوبوس مدرسه، آداب سوار شدن و نشستن در اتوبوس، آداب پیاده شدن از اتوبوس و عبور از خیابان، به شاگردان کلاس اول، آموزش داده شود.
۴. نگرش‌های مربوط به لوحه
معلم ریاضی اول دبستان، می‌تواند با استفاده از تصویر و موضوع هر لوحه و یا داستانی که متناسب با آن نگاره برای دانش‌آموزان تعریف کرده است، برخی نگرش‌ها و طرز فکرها را چه در زمینۀ ریاضی و چه در مباحث زندگی روزمره به دانش‌آموزان منتقل کرده و این آموزش‌ها را در آن‌ها نهادینه کند.
برای مثال در نگارۀ نهم، تحت عنوان “کلاس درس” می‌توان نگرش‌های زیر را به دانش‌آموز منتقل کرد:
- برای شناخت ناشناخته‌ها، همواره باید با آزمایش و مشاهده شروع کرد.
- دایره، مربع و مثلث در طبیعت و تمام ساخته‌های انسان‌ها دیده می‌شود.
برای پیدا کردن ذهنیت بهتر در مورد این نوع نگرش‌ها، می‌توانید از فایل پی‌دی‌اف روش تدریس ریاضی اول دبستان نیز استفاده کنید.
۵. تأثیرات شناختی لوحه
در این قسمت معلم باید تلاش کند تا با توجه به لوحه، برخی مفاهیم شناختی را به دانش‌آموز منتقل کند. این مفاهیم می‌تواند در حوزۀ ریاضی و همچنین در حوزۀ ارتباطات و زندگی روزمرۀ دانش‌آموز باشد. تسلط روی مفاهیم ریاضی و همچنین مطالعات روانشناسی معلم، در این بخش بسیار کمک کننده خواهند بود.
به عنوان مثال، در نگارۀ پنج با عنوان ``بازی با دوستان``، می‌توان مفاهیمی نظیر مدل‌سازی، تربیت دیگران با رفتار صحیح و شناخت دوستان را آموزش داد.
۶. تم شناختی
برای تدریس هر نگاره می‌توانید یک تم شناختی در نظر بگیرید. این موضوع به میزان مطالعه و خلاقیت معلم نیز بسیار وابسته است. با توجه به تمی که برای هر لوحه انتخاب می‌کنید لازم است نکات آموزنده‌ای را به دانش‌آموزان گوشزد کنید. همچنین می‌توانید از شاگردان بخواهید در رابطه با این تم، نظرات خود را بیان کنند.
برای مثال در لوحۀ چهاردهم، تحت عنوان ``همسایگان``، می‌توانید تم شناختی همسایه را در نظر بگیرید و در مورد آداب ارتباط با همسایه‌ها، احترام به حقوق آن‌ها و غیره نکاتی را به شاگردانتان آموزش دهید. یا برای نگارۀ بیست و چهارم، تحت عنوان ``فرش``، می‌توانید تم فرهنگ را در نظر بگیرید و در مورد ارتباط فرهنگ ایرانی-اسلامی با فرش و سایر صنایع دستی ایران آموزش‌هایی را ارائه دهید.
۷. ارتباط با صفحات بخش
در این قسمت، با توجه به مفاهیم، مهارت‌ها، نگرش‌ها و تم شناختی که برای این بخش در نظر گرفته شده و قرار است در ۶ صفحۀ بعدی این مفاهیم آموزش داده شوند، لازم است سؤالاتی را از دانش‌آموزان بپرسید و یا موضوعاتی را مطرح کنید.
برای مثال با توجه به مفاهیم، مهارت‌ها و نگرش‌هایی که برای نگارۀ دو در نظر گرفته‌اید می‌توانید موارد زیر را مطرح کنید:
- از دانش‌آموز بخواهید اشیاء زیر ۵ تا را بدون شمارش با انگشتان مشخص کند (شمارش).
- از دانش‌آموز بخواهید سمت راست و چپ خیابان را توصیف کند (شناخت جهت‌ها).
- در مورد احتمال آمدن باران و این که گاهی کسی نمی‌داند چه اتفاقی خواهد افتاد، توضیح بدهد (احتمال).
- به قوانین دوچرخه‌سواری در خیابان اشاره کنید.
- به نگهداری از کیف و لوازم شخصی اشاره کنید.
- به قوانین راهنمایی و رانندگی برای حفظ امنیت مردم و نحوۀ رد شدن از خیابان، اشاره کنید.
روش تدریس ۶ صفحۀ بعدی در هر بخش
در کتاب راهنمای روش تدریس ریاضی اول دبستان، روش تدریس هر صفحه به صورت جداگانه آموزش داده شده است. توضیحات هر صفحه شامل اهداف، روش تدریس و توصیه‌های آموزشی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
۱. اهداف
در قسمت اول، یعنی اهداف، هدف‌های آموزشی مربوط به آن صفحه مشخص شده است. برخی از این اهداف در صفحات مختلف تکرار می‌شوند. از معلم انتظار می‌رود که در پایان آموزش کتاب، این اهداف به طور کامل محقق شده باشند.
۲. روش تدریس
در قسمت دوم، یعنی روش تدریس، ابتدا پیشنهاداتی برای فعالیت‌های عملی ارائه می‌شود. در مرحلۀ بعد، باید به صفحه اول آن فصل رجوع کنید و از شاگردان بخواهید تا بین موضوعی که قرار است آموزش دهید و این صفحه ارتباط برقرار کنند. در نهایت آموزش‌های مد نظر خود را در مورد صفحه‌ای که در حال تدریس آن هستید، به دانش‌آموزان ارائه دهید.
برای مثال در تدریس صفحه دوم از نگاره اول، ابتدا از دانش‌آموزان بخواهید تعداد قاب‌های روی دیوار کلاس را بشمارند یا از ابزارهایی مانند چینه برای شمارش تا ۵ استفاده کنید (مرحلۀ اول). سپس به دانش‌آموزان بگویید به تصویر صفحۀ اول مراجعه کنند و اشیایی را که تعداد آن‌ها کمتر از ۵ بوده بشمارند (مرحلۀ دوم). در نهایت به همان صفحه برگردید و از شاگردانتان بخواهید ماهی‌ها، لاک‌پشت‌ها، خرچنگ‌هایی را که شکل آن‌ها مثل هم و تعداد آن‌ها کمتر از ۵ بوده را بشمارند (مرحلۀ سوم).
۳. توصیه‌های آموزشی
در قسمت توصیه‌های آموزشی، به نکات مهمی که معلم در طول تدریس آن صفحه باید در نظر داشته باشد اشاره شده است. نکاتی که معلم باید از آن‌ها پرهیز کند، مواردی که از اهمیت بالایی برخوردار هستند، ابزارهای کاربردی برای آموزش آن صفحه و غیره از جمله مواردی هستند که در این قسمت به آن‌ها پرداخته شده است.
بودجه‌بندی سالانۀ ریاضی اول ابتدایی
جدول زیر پیشنهاد بودجه بندی سالانۀ درس ریاضی اول دبستان را ارائه می‌دهد که می‌تواند به برنامه‌ریزی شما برای تدریس خصوصی ریاضی اول ابتدایی کمک کند. زمانبندی ارائه شده در جدول زیر پیشنهادی است. برخی معلمان متناسب با شرایط کلاس و توانایی‌های دانش‌آموزان‌شان این زمانبندی را تغییر می‌دهند.
کتاب‌های کمک درسی ریاضی اول دبستان
روش‌های مختلفی برای تمرین بیشتر و بهبود وضعیت درس ریاضی دانش‌آموزان پایۀ اول ابتدایی وجود دارد. یکی از این روش‌ها، استفاده از آموزش‌های شخصی‌سازی شده با کمک معلم خصوصی است. استفاده از نمونه سوالات ریاضی اول دبستان نیز می‌تواند به تکرار و تمرین بیشتر این درس کمک کند. روش دیگر استفاده از کتاب‌های کمک درسی است.
انتشارات مختلفی در زمینۀ آموزش ریاضی اول دبستان کتاب‌های کمک آموزشی معتبری را منتشر کرده‌اند. از جملۀ آن‌ها می‌توان به انتشارات گاج، مهر و ماه، خیلی سبز، مبتکران و کلاغ سپید اشاره کرد. هر یک از این کتاب‌ها کاربردها و ویژگی‌های خاص خود را دارند که معلم می‌تواند با توجه به نیاز دانش‌آموز مناسب‌ترین گزینه را به او معرفی کند.
ما در این قسمت به معرفی کتاب‌های خیلی سبز و رشادت در زمینۀ آموزش ریاضی اول ابتدایی می‌پردازیم.
۱. کتاب کار ریاضی اول خیلی سبز
کتاب کار ریاضی اول ابتدایی، انتشارات خیلی سبز، مطالب ریاضی پایۀ اول را در سطح مقدماتی و متوسط پوشش می‌دهد. این کتاب شامل درسنامه‌های کاربردی و کوتاه، تمرینات شبیه‌سازی شده متناسب با تمرینات کتاب برای سطوح مختلف دانش‌آموزان و پرسش‌های چهارگزینه‌ای است. در انتهای کتاب نیز کلید تمرینات محاسباتی، جواب آخر تمرینات مفهومی و پاسخ تشریحی سؤالات مربوط به دانش‌آموزان پرتلاش ارائه شده است.
۲. آموزش و تمرین ریاضی اول دبستان مبتکران (رشادت)
معمولاً کتاب‌های مبتکران، در مقاطع مختلف تحصیلی، سطح پیشرفته‌‌تری نسبت به سایر انتشارات دارند. رشادت مبتکران یکی از کتاب‌های کارِ خوب برای دانش‌آموزان علاقمند و سخت‌کوش کلاس اولی است.
در این کتاب در قدم اول دانش‌آموز با یک درسنامۀ قوی که سطح آن کمی بالاتر از کتاب درسی بوده، مواجه می‌شود. در قدم بعدی سوالات را با ترکیبِ مناسب (از آسان به دشوار) مشاهده خواهد کرد. در آخر نیز پاسخ سؤالات ارائه شده که کیفیت بالایی داشته و مباحث را به زیبایی تشریح کرده است.
برخی نکات مهم در روش تدریس ریاضی اول دبستان
- تا حد امکان تلاش کنید درس ریاضیات را از حالت خشک و انتزاعی آن خارج کنید. بهتر است ریاضیات به خصوص برای دانش‌آموزان اول دبستان، با فعالیت‌های عملی جذاب و شادی‌بخش، استفاده از ابزار و اشیای ملموس و بازی‌ها، همراه باشد.
- کاربردهای هر مبحث را در زندگی روزانه، در حدی که برای دانش‌آموز کلاس اول قابل درک و جذاب بوده بیان کنید.
- در آموزش ریاضیات به سبک‌های یادگیری دانش‌آموزان نیز توجه داشته باشید.
- همۀ دانش‌آموزان، سرعت یکسانی در آموختن مفاهیم ریاضی ندارند و مهارت در انجام فعالیت‌ها را همزمان کسب نمی‌کنند. بنابراین لازم است که به همۀ آن‌ها فرصت کافی برای یادگیری و دستیابی به مهارت‌های ضروری داده شود.
همکاری با استادبانک، یکی از برترین مؤسسات تدریس خصوصی در ایران
در این مقاله به بررسی کتاب درسی و روش تدریس ریاضی اول دبستان پرداختیم. همچنین فایل راهنمای معلم ریاضی اول دبستان را برای دانلود در اختیار شما همکاران عزیز قرار دادیم. در آپدیت‌‌های بعدی این مقاله، به پاسخ برخی سؤالات رایج در مورد روش تدریس ریاضی اول می‌پردازیم.
در صورتی که به مطالعۀ سایر مقالات در زمینۀ روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید. همچنین اگر به عنوان معلم به تدریس خصوصی علاقه دارید می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و فرم ثبت نام معلم خصوصی را تکمیل کنید یا از طریق شماره ۰۲۱۵۴۴۳۵۰۰۰ با مشاورین ما در ارتباط باشید.
استادبانک همواره در تلاش است تا با همکاری برترین معلمان و اساتید کشور و با استفاده از تجربیات آن‌ها، نقشی تأثیرگذار در گسترش دانش، به روزرسانی اطلاعات معلمان و معرفی آن‌ها به دانش‌آموزان و دانشجویان کشور داشته باشد. هدف ما بالا بردن سطح کیفیت آموزش معلمان و ساختن آینده‌ای روشن برای فرزندان این سرزمین است.
بحث و مشارکت
لطفا تجربیات خود را در زمینۀ روش تدریس ریاضی اول ابتدایی، منابع کمک درسی و آموزشی، با ما و سایر همکارانتان به اشتراک بگذارید.
