تکنولوژی، تغییرات بزرگی را در روش‌های آموزش و یادگیری هم برای معلمان و هم برای دانش‌آموزان، ایجاد کرده است. یکی از زیرمجموعه‌های مهم تکنولوژی‌های آموزشی، نرم‌افزارهای آموزشی هستند. برنامه‌هایی که فرآیند یادگیری را برای یادگیرندگان در هر سنی، جذاب‌تر و ملموس‌تر می‌کنند.
در این مقاله به بررسی موضوع نرم‌افزارهای آموزشی و انواع این برنامه‌ها پرداخته‌ایم. همچنین در هر مورد، به نمونه‌هایی از این نرم‌افزارهای آموزشی اشاره کرده‌ایم. لطفا با ما همراه باشید.
نرم‌افزار آموزشی چیست؟
به هر نرم‌افزار کامپیوتری که با هدف دستیابی به اهداف یاددهی و یادگیری طراحی شده باشد، نرم‌افزار آموزشی (Educational Software) گفته می‌شود.
قدمت استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای آموزشی به اوایل دهۀ 1940 میلادی بر‌می‌گردد که برای اهداف و گروه‌های بسیار خاصی مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما این روزها در اکثر مدارس و خانه‌ها از برنامه‌های کامپیوتری مختلف برای آموزش هر چه بهتر افراد، چه با کمک معلم و چه به صورت خودآموز، استفاده می‌شود.
نرم‌افزارهای آموزشی طیف بسیار وسیعی دارند و می‌توان آن‌ها را در چند گروه مختلف طبقه‌بندی کرد، از جمله:
- نرم‌افزارهای آموزش زبان
- نرم‌افزارهای آموزش ریاضی
- برنامه‌های شبیه‌ساز
- نرم‌افزارهای مدیریت کلاس
- نرم‌افزارهای تولید محتوا
- بازی‌های آموزشی کامپیوتری
- نرم‌افزارهای تدریس آنلاین و غیره
هدف اصلی همۀ این برنامه‌ها، ارائۀ آموزش‌های مؤثرتر و کارآمدتر به دانش‌آموزان و سایر یادگیرندگان است.
مزایای استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی
نرم‌افزارهای آموزشی مزایای بسیار زیادی هم برای دانش‌آموزان (یادگیرندگان) و هم برای معلمان دارند. در این بخش به چند مورد از این مزایا اشاره می‌کنیم.
1. استفاده از نرم‌افزارهای آموزشی به خصوص در دروسی مانند ریاضی، علوم و زبان، فرایند آموزش را بسیار کارآمدتر و اثربخش‌تر می‌کند.
2. به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا مهارت‌های خودآموزی را در خود تقویت کنند و برای یادگیری وابسته به معلم نباشند.
3. مهارت‌های حل مسأله را در یادگیرندگان تقویت می‌کند.
4. امکان مشاهدۀ آزمایش‌های پیچیده و خطرناک در دروسی مانند علوم، شیمی و فیزیک را از طریق برنامه‌های شبیه‌ساز فراهم می‌کند.
5. باعث بهبود عملکرد و افزایش تعامل دانش‌آموزان می‌شود. در واقع، استفاده از بازی‌های آموزشی و فرمت‌های مختلف محتوا، فرآیند خسته‌کنندۀ یادگیری را، به خصوص برای کودکان، سرگرم‌کننده و جذاب می‌کند. در نتیجه مدت زمان درگیری آن‌ها با موضوع درس و عملکرد آن‌ها بهبود می‌یابد.
6. به یادگیرندگان این امکان را می‌دهد تا با سرعت یادگیری مناسب خود، مراحل آموزش را طی کنند.
7. به صرفه‌جویی در وقت و انرژی معلم بسیار کمک می‌کند. در نتیجه معلم می‌تواند روی فعالیت‌های آموزشی مهم‌تر و کلیدی‌تر تمرکز کند.
8. با فراهم کردن امکان خودآموزی و یادگیری در منزل، باعث کاهش هزینه‌های آموزش و یادگیری می‌شود.
نرم‌افزارهای تولید محتوا یکی از زیرمجموعه‌های مهم نرم‌افزارهای آموزشی
با شیوع ویروس کرونا آموزش آنلاین به موضوع مهمی در حوزۀ آموزش تبدیل شد. به دلیل مزایایی فراوانی که این سبک از آموزش دارد، پیش‌بینی می‌شود که بعد از اتمام دوران کرونا نیز همچنان بسیاری از کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزار شوند.
بنابراین به عنوان معلم، لازم است که با یکی از زیرمجموعه‌های مهم نرم‌افزارهای آموزشی یعنی نرم‌افزارهای تولید محتوا و طراحی آزمون آنلاین آشنا باشید.
در مقالۀ استفاده از PDF Annotator به عنوان تختۀ هوشمند، آموزش ویرایش فایل‌های پی‌دی‌اف را با استفاده از نرم‌افزار PDF Annotator در اختیار شما همکاران عزیز قرار داده‌ایم.
نرم‌افزارهای تدریس آنلاین
نرم‌افزارها و پلتفرم‌های مختلفی برای تدریس آنلاین روانۀ بازار شده‌اند. اسکای روم، ادوبی کانکت، بیگ بلو باتن، زوم و غیره تنها چند مورد از لیستِ طولانیِ این نرم‌افزارهای تدریس مجازی هستند که هر یک از آن‌ها قابلیت‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند.
به عنوان معلمی که تدریس آنلاین به بخش جدایی ناپذیری از کار شما تبدیل شده است، پیشنهاد می‌کنیم با نحوۀ کار، مزایا و معایب تعدادی از این پلتفرم‌ها آشنا باشید، سپس مناسب‌ترین و کاربردی‌ترین گزینه را برای برگزاری کلاس آنلاین خود انتخاب کنید.
بازی‌های آموزشی
به لطف پبشرفت تکنولوژی، روش‌های مختلفی برای آموزش ارائه شده است، که بازی‌های آموزشی یکی از این روش‌ها هستند. بازی‌های آموزشی در واقع بازی‌هایی هستند که به طور مشخص، جهت دستیابی به اهداف آموزشی طراحی شده‌اند.
تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از بازی برای آموزش مزایای بسیار زیادی دارد جرا که بازی، روش مورد علاقۀ مغز برای یادگیری است.
بنابراین پیشنهاد می‌کنیم معلمان در تهیۀ طرح درس‌های خود به خصوص برای دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر، همواره زمانی را برای انجام بازی‌های آموزشی و معرفی بازی‌های آموزشی کامپیوتری مفید به دانش‌آموزان خود در نظر بگیرند.
نرم‌افزارهای مدیریت کلاس
معلمان با استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت کلاس می‌توانند کلاس‌های خود را به شیوۀ بهتری مدیریت کنند. ایجاد کلاس‌های مجازی، ارائۀ اطلاعاتی در مورد حضور و غیاب، تکالیف، نمرات و وضعیت درسی و انضباطی دانش‌آموزان به والدین، از دیگر امکانات نرم‌افزارهای مدیریت کلاس هستند.
نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های مدیریت کلاس در کنار سایر ابزارهای تکنولوژیک، می‌توانند با ارائۀ گزارش‌های آماری دقیق، بینش عمیق‌تری را در مورد رفتار و پیشرفت دانش‌آموز به معلمان، مدیران و والدین آن‌ها ارائه دهند. ضمن اینکه استفاده از این نوع برنامه‌ها به کاهش حجم کاری معلم و دسته‌بندی بهتر اطلاعات کمک می‌کند.
نرم‌افزارهای آموزش ریاضی
ریاضی درسی است که به دلیل ماهیت ویژه‌ای که در بین سایر دروس دارد، اضطراب و نگرانی بسیار زیادی را به برخی از دانش‌آموزان تحمیل می‌کند. به همین دلیل، محققان و دانشمندان حوزۀ آموزش ریاضی، همواره در تلاشند تا با ابداع روش‌های مختلف، از جمله استفاده از تکنولوژی و نرم‌افزارهای آموزش ریاضی، یادگیری این درس را برای دانش‌آموزان و دانشجویان، دلپذیرتر و ملموس‌تر کنند.
استفاده از بازی‌های آنلاین آموزش ریاضی، نرم‌افزارها و سایت‌های رسم نمودار مانند جئوجبرا، باحساب، دسموس، سایت‌های شبیه‌ساز ریاضی، نرم‌افزارهای آموزش اشکال هندسی مانند Geometry Pad، نرم‌افزارهای حل مسائل جبری مانند Maxima و بسیاری برنامه‌های دیگر، از جملۀ این روش‌ها هستند.
نرم‌افزارهای آموزش زبان
نرم‌افزارهای آموزش زبان، برنامه‌هایی هستند که به طور مشخص، برای آموزش و یادگیری زبان‌های مختلف طراحی شده‌اند. برخی از این برنامه‌های آموزشی زبان، تنها روی تقویت یک مهارت تمرکز می‌کنند، مانند گسترش دایره لغات، گرامر، مهارت‌های شنیداری و غیره. برخی دیگر نیز آموزش‌های جامعی را در بخش‌های مختلف ارائه می‌دهند.
بسیاری از نرم‌افزارهای آموزش زبان به صورتی طراحی می‌شوند که تا حد امکان سرگرم‌کننده باشند و میزان استرس دانش‌آموز را کاهش دهند.
در مقالات آیندۀ مجله اساتید استادبانک، به معرفی برخی از این نرم‌افزارهای آموزش زبان انگلیسی خواهیم پرداخت.
برنامه‌های شبیه‌ساز
نرم‌افزارهای شبیه‌ساز، برنامه‌هایی هستند که پدیده‌های واقعی در حوزه‌های مختلف مانند ریاضی، فیزیک، زیست شناسی، علوم، زمین‌شناسی و غیره را مدلسازی می‌کنند. این برنامه‌ها برای یاددهنده و یادگیرنده این امکان را فراهم می‌کند که بدون انجام واقعی یک آزمایش، تمامی مراحل و نتایج حاصل از انجام آن آزمایش را مشاهده کند.
به این ترتیب، بدون صرف نیاز به هزینه‌های بالا یا انجام آزمایش‌های پر ریسک و خطرناک، می‌توان شرایطی را فراهم کرد تا یادگیرنده به راحتی با موضوع درس ارتباط برقرار کند و از طریق شبیه‌سازی به درک درست ملموسی از آن دست پیدا کند.
برای مثال، سایت Phet یک نمونه از این برنامه‌های شبیه‌ساز است که برای یادگیری دروسی مانند ریاضی، شیمی، فیزیک، زیست شناسی، زمین شناسی و غیره بسیار مفید و کاربردی است.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی موضوع نرم‌افزارهای آموزشی پرداختیم. مزایای استفاده از این نرم‌افزارها و دسته‌بندی‌های مختلف آن‌ها را نیز معرفی کردیم.
با وجود تمام فوایدی که این برنامه‌های آموزشی دارند، اما متأسفانه بسیاری از معلمان برای استفاده از آن‌ها به اندازۀ کافی آموزش نمی‌بینند. همچنین به کارگیری برخی از این نرم‌افزارهای آموزشی، مستلزم زیرساخت‌هایی است که در بسیاری از مدارس، به خصوص در مناطق محروم کشور، فراهم نشده‌اند.
همکاری با استادبانک، یکی از برترین مؤسسات تدریس خصوصی در ایران
استادبانک جزو برترین سایت‌های استخدام معلم خصوصی کشور است که با معرفی بهترین اساتید، انتخاب را برای متقاضیان کلاس خصوصی آسان می‌کند. معلمان در این سایت نگران تبلیغات و جذب شاگرد نیستند، چرا که این وظایف همگی بر عهدۀ تیم فعال و پرتلاش استادبانک است.
اگر در زمینه استخدام معلم خصوصی در استادبانک سؤالی دارید می‌توانید از طریق شماره 02191005343 با مشاورین ما در ارتباط باشید.
همچنین در صورت تمایل به مطالعۀ مقالات مختلف در زمینۀ روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان، پیشنهاد می‌کنیم به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک (سایت معلمان) هم مراجعه کنید.
