نحوه مدیریت کلاس شلوغ

احتمالا بارها شده که از شلوغی کلاس خود به خسته شده باشید. دانش‌آموزانتان به حرفتان گوش نمی‌کنند و باعث هرج و مرج کلاس می‌شوند. این موضوع در کلاس‌های درس مدارس ابتدایی که دانش‌آموزان در آن سن کمتری دارند، بیشتر دیده می‌شود. نحوه مدیریت کلاس شلوغ یکی از توانمندی‌های معلم حرفه‌ای است. معلمی که می‌داند از چه ترفندهایی برای آرام کردن کلاس و روش های تدریس خلاق استفاده کند. این ترفندها را در این مقاله بخوانید.

کلاس شلوغ و ویژگی های آن

یک کلاس شلوغ، کلاسی است که در آن سر و صدا زیاد است. دانش‌آموزان با هم حرف می‌زنند و به صدا و تدریس معلم گوش نمی‌کنند. در چنین کلاسی حتی آموزش به خوبی پیش نمی‌رود و پروتکل‌های آموزشی عقب می‌مانند.

کلاسی که شلوغ است اغلب توسط یک دانش‌آموز رهبری شده که دانش‌آموزان دیگر به او کمک می‌کنند. این دانش‌آموزان شلوغ جو کلاس را به هم می‌ریزند و مسیر تدریس را منحرف می‌کنند. چرا که معلم مجبور می‌شود برای آرام کردن این گروه، تدریس را متوقف کند. دانش‌آموزانی که هرج و مرج را شروع می‌کنند، اغلب دانش‌آموزانی با رفتار پرخاشگرانه هستند که نه فقط همکلاسی‌های خود که گاهی معلم را نیز به سخره می‌گیرند.

در یک کلاس شلوغ حتی دانش‌آموزانی که می‌خواهند به درس گوش دهند نیز تحت تاثیر جو قرار گرفته و از یادگیری دور می‌شوند. دانش‌آموزان خاطی اغلب دانش‌آموزانی شجاع هستند که با صدای بلند به صحبت می‌پردازند. صحبت‌هایشان به درس ربط ندارد و معمولا به تذکرات توجه نمی‌کنند. در ادامه راه‌های مدیریت کلاس شلوغ را می‌خوانید. همچنین نحوه مدیریت کلاس شلوغ را به صورت دقیق‌تر می‌توانید در کتاب الفبای مدیریت کلاس درس، نوشته رابرت تی تابر نیز بخوانید.

دلیل شلوغ شدن کلاس

قبل از آن که دست به اقدام بزنید، دلیل شلوغ شدن کلاس را پیدا کنید. همیشه هم شلوغ شدن کلاس تقصیر یک دانش‌آموز خاص نیست. در برخی مواقع دیده می‌شود که تدریس مبحثی، آنقدر کند یا غیر جذاب پیش می‌رود که باعث خستگی دانش‌آموزان می‌شود. مخصوصا اگر دانش‌آموزان در گروه سنی ابتدایی باشند، شروع به شیطنت می‌کنند تا انرژی خود را تخلیه کنند.

به همین دلیل لازم است تا پیش از هر گونه اقدامی، ابتدا ببینید چرا کلاس شلوغ شده است. آیا دانش‌آموزان نیاز دارند چند دقیقه‌ای را به موضوعی جز درس بپردازند یا صرفا یک یا چند دانش‌آموز در حال نقض قوانین کلاس هستند. در این صورت می‌توانید با تذکر و بررسی متوجه شوید، چه رویکردی برای مدیریت بهتر است.

وضع قوانین و تذکر

در مرحله اول برای جلوگیری از شلوغ شدن کلاس، از همان ابتدا قانون بگذارید. درست است که افراد بیشتر تمایل به قانون‌گریزی دارند، اما وضع قوانین مشخص می‌کند، شما به عنوان معلم، رئیس کلاس هستید. با تعیین قانون، دانش‌آموزان یاد می‌گیرند که هر مکان و محلی هنجارهای خود را دارد که باید رعایت شود.

تذکر دادن

پس از وضع قوانین، امکان دارد که برخی دانش‌آموزان حاضر به رعایت قانون نباشند. قانون گریزی و قانون شکنی یکی از رفتارهای پر تکرار در کلاس‌های درس است. در این مرحله لازم است به دانش‌آموز خاطی به صورت فردی تذکر دهید تا دست از شلوغ کردن بردارد.

توجه داشته باشید که تذکر دادن نباید همراه با برچسب زدن باشد. استفاده از عباراتی مانند تو همیشه شلوغ می‌کنی، رفتارت خیلی زشت است، تو دردسرسازی و … تنها منجر به تثبیت رفتار در دانش آموز می‌شود.

خونسردی خود را در مقابل عدم توجه به تذکر توسط دانش‌آموز حفظ کنید. سپس به او بگویید که رفتار او باعث ناراحتی دوستانش و شما می‌شود. به‌علاوه کلاس قانون دارد و عمل نکردن به قانون منجر به مجازات می‌شود. در مورد تذکر دادن، اگر نتوانید جدیت خود را حفظ کنید، دانش‌آموز به حرف شما گوش نخواهد داد.

تعیین دانش آموزان به عنوان مجری و قانون گذار

یک راه برای نحوه مدیریت کلاس شلوغ، استفاده از خود دانش‌آموزان برای وضع و اجرای قانون است. به یاد دارید که در گذشته نیز برای کلاس مبصر انتخاب می‌شد تا جو کلاس را آرام نگه دارد. حال شما نیز می‌توانید طی مدت تدریس نز به کمک خود دانش‌آموزان قوانینی وضع کنید که آن‌ها خودشان باعث ایجاد آرامش در کلاس شوند.

به طور مثال دانش‌آموزان را مجری قانون سکوت کامل و توقف تدریس هنگامی که دانش‌آموزی باعث شلوغی کلاس می‌شود، کنید. به عبارتی وقتی یک دانش‌آموز شلوغ می‌کند، همه ساکت شوند و به او نگاه کنند تا دانش‌آموز خاطی ساکت شود.

سیستم پاداش و تنبیه با ارائه مسئولیت

امروزه دیگر سیستم‌های تنبیهی کارایی خود را از دست داده‌اند. به دلیل تاثیر منفی روی روان دانش‌آموزان هرگونه سرزنش، تنبیه فیزیکی یا قضاوت نباید انجام شود. به‌علاوه این نوع تنبیه باعث می‌شود تا دانش‌آموز تصور کند، رفتارهای بد در درون او نهادینه هستند و به آن‌ها ادامه می‌دهد.

بهتر است به جای تنبیه از مسئولیت دهی استفاده کنید. مسئولیت دهی به دانش آموزان شلوغ باعث می‌شود تا آن‌ها فعالیتی برای انجام داشته باشند که باید آن را به اتمام برسانند. همچنین وقتی مسئولیت داده شده انجام شد، با تشویق و پاداش به تقویت رفتار در دانش‌آموز اقدام کنید. به این طریق او متوجه می‌شود که مفید بودن و انجام مسئولیت به مراتب ارزشمندی بیشتری دارد.

با مسئولیت دادن، دانش‌آموز در موقعیت‌های بعدی به جای شلوغ کاری به سراغ انجام مسئولیت می‌رود. برخی دانش‌آموزان به دلیل نداشتن کاری برای انجام دادن در طول تدریس ممکن است بی‌حوصله شوند و کلاس را شلوغ کنند. مسئولیت دهی کمک می‌کند تا آن‌ها کاری برای انجام داشته باشند.

معلمی که مدیر است

معلمی که تجربه کافی در برخورد با انواع دانش‌آموزان با ویژگی‌های فردی و شخصیتی متفاوت دارد، می‌داند که در موقعیت‌های شلوغ باید چه رفتاری نشان دهد. او می‌داند نباید دانش آموزان را تحقیر و تنبیه کرد و از تجربه خود برای مدیریت کلاس شلوغ بهره می‌برد.

چنین معلمی می‌داند باید قاطعانه قانون وضع کند، خونسرد باشد و با دانش‌آموز خاطی چانه نزند. او می‌داند هر رفتار ناهماهنگ با قوانین کلاس، دلیلی دارد و به جای سرزنش دانش‌آموز به دنبال دلیل شلوغ کردن می‌گردد. دانش‌آموزان را درک می‌کند و با همدلی و همدردی کلاس را به نظم همیشگی باز می‌گرداند.

استفاده از تجربه همکاران برای نحوه مدیریت کلاس شلوغ کمک می‌کند تا شما معلمی مدبر و مدیر باشید. از راهکارهای نامناسب بپرهیزید و کلاس را به یک محیط دوستانه و پویا برای دانش‌آموزان تبدیل کنید. به این ترتیب دانش‌آموزان خود مجری قوانین کلاس خواهند شد و به دانش‌آموزان خاطی اجازه نمی‌دهند نظم کلاس را به هم بریزند.

جمع بندی

یک کلاس شلوغ نیاز به یک معلم با صبر و حوصله دارد. معلمی که بتوانید با راهکارهای مناسب نحوه مدیریت کلاس شلوغ را نه تنها خود اجرا کند، بلکه آن را به دانش‌آموزان نیز آموزش دهد. به این ترتیب خود دانش آموزان مجریانی خواهند بود که در کلاس  نظم و ترتیب را به ارمغان می‌آورند.

سوالات متداول درباره نحوه مدیریت کلاس شلوغ

1. چرا کلاس درس شلوغ می‌شود؟
   دلایلی مانند خستگی دانش‌آموزان، عدم پویایی مبحث در حال تدریس یا خسته کننده بودن آن باعث می‌شود کلاس شلوغ شود.
2. چرا باید کلاس شلوغ مدیریت شود؟
   در کلاس‌های شلوغ تدریس پیش نمی‌رود، دانش‌آموزان قانون و نظم را یاد نمی‌گیرند و حتی دانش‌آموزانی که می‌خواهند به درس گوش کنند نیز عقب می‌مانند.
3. چطور می‌توان کلاس شلوغ را مدیریت کرد؟
   بدون تنبیه‌های فیزیکی یا سرزنش‌گری و با قانون گذاری. باید به صورت جدی با فرد خاطی برخورد شود و با مسئولیت دهی فرصت شلوغ کردن از او گرفته شود.