آنچه در این مقاله می‌خوانید
یادگیری کلمات و جملات و نوشتن شکل صحیح آنها یکی از اهداف اصلی آموزش در دورۀ ابتدایی است. در این مرحله، طبیعی است که هر دانش‌آموزی دچار مشکلاتی در نوشتن باشد. اما اگر این مشکلات به حدی باشد که یادگیری دانش‌آموز را تحت تاثیر قرار دهد از آن تحت عنوان اختلال نارسانویسی (Dysgraphia) یاد می‌کنند.
میزان شیوع اختلال نارسانویسی
اختلال نارسانویسی یکی از رایج‌ترین اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان است که به مشکلات در مهارت‌های نوشتاری مربوط می‌شود. اغلبِ دانش‌آموزانی که دچار این اختلال هستند دست‌خط‌های نامرتبی دارند، کلمات را به صورت مبهم و ناخوانا می‌نویسند و در دیکته‌نویسی نیز ضعیف عمل می‌کنند.
طبق تحقیقات به عمل آمده، حدود ۷ تا ۱۵ درصد دانش‌آموزان از اختلال نارسانویسی رنج می‌برند. به همین دلیل بسیار ضروری است که معلمان با این اختلال و نحوۀ حمایت از این دانش‌آموزان بیشتر آشنا شوند.
محققان دانشگاه جان هاپکینز معتقدند که اگرچه اختلال نارسانویسی بسیار شایع است و تاثیرات منفی آن بر روی دانش‌آموزانی که دچار این اختلال هستند کاملا مشخص است، اما هنوز به به این موضوع توجه کافی نشان داده نشده است.
باورهای غلط در مورد اختلال نارسانویسی
۱. دست خط نامرتب، تنها نشانۀ اختلال نارسانویسی است
اگرچه بسیاری از دانش‌آموزانی که دچار این مشکل هستند، دست خط نامرتبی دارند اما برخی از آنها با صرف انرژی و زمان کافی، می‌توانند بسیار منظم بنویسند. از طرفی دیگر، برخی دانش‌آموزان دست خط ضعیفی دارند اما لزوما دچار اختلال نارسانویسی نیستند. بنابراین برای تشخیص این اختلال، علاوه بر دست خط نامرتب باید به علائم و نشانه‌های دیگر نیز توجه کرد.
۲. کودکانی که دچار اختلال نارسانویسی هستند ضریب هوشی پایینی دارند
یکی از باورهای اشتباه در مورد دانش‌آموزانی که دچار انواع اختلالات یادگیری هستند این است که آنها در مقایسه با همسالان خود، ضریب هوشی پایینی خود دارند. اما واقعیت این است که اغلب این دانش‌آموزان ضریب هوشی متوسط یا بالاتر از متوسط دارند. آنها فقط در نوشتن دانسته‌های خود دچار مشکل می‌شوند.
۳. کودکانی که دچار اختلال نارسانویسی هستند تنبل و کم‌کار هستند
اختلال نارسانویسی باعث می‌شود که دانش‌آموز در نوشتن بسیار کندتر از همکلاسی‌های خود عمل کند. به همین دلیل ممکن است فرصت کافی برای انجام بخشی از تکالیف را نداشته باشد. همچنین ممکن است در کلاس‌های گروهی از انجام تکالیف خودداری کند زیرا وقتی سرعت نوشتن خود را با سایر همکلاسی‌ها مقایسه می‌کند دچار ناامیدی و سرخوردگی می‌شود. هیچ یک از این موارد نشان‌دهندۀ کم‌کار بودن دانش‌آموز یا بی‌علاقگی او نسبت به یادگیری نیست.
۴. اختلال نارسانویسی همان اختلال نارساخوانی است
اگر چه نارساخوانی و نارسانویسی هر دو روی توانایی هجی کردن دانش‌آموز تأثیر می‌گذارد اما در بقیه موارد، هر کدام شرایط خاص خودشان را دارند. نارساخوانی مربوط به تواناییِ خواندنِ دانش‌آموز می‌شود در حالی که نارسانویسی ارتباطی با خواندن ندارد.
۵. نارسانویسی با افزایش سن بهبود می‌یابد بنابراین این کودکان نیازی به کمک و درمان ندارند
نارسانویسی یک اختلال مادام‌العمر است و هیچ درمانی برای رفع کامل آن وجود ندارد. بنابراین نباید دانش‌آموزی را که دچار این اختلال است به حال خود رها کرد با این امید که در بزرگسالی مشکل او برطرف می‌شود. بلکه باید با راهکارهای مختلف به آنها کمک کرد تا مشکلاتشان را در زمینۀ نوشتن به حداقل برسانند.
بیشتر بخوانید: اختلال ریاضی در دانش‌آموزان ابتدایی و راهکارهایی برای معلمان
علائم رایج اختلال نارسانویسی در دانش‌آموزان ابتدایی
- دست خط بسیار ناخوانا
- سرعت بسیار پایین و سختی در نوشتن
- ایجاد فاصله‌های زیاد و نامناسب بین حروف و کلمات
- مشکل در هجی کردن کلمات
- کمرنگ نویسی یا پررنگ نویسی بیش از حد
- جا انداختن حروف و کلمات در حین نوشتن املا
- حالت نامناسب در دست گرفتن مداد
- کج نویسی بیش از حد که علت اصلی آن نزدیک بودن زیاد بازو به بدن است
- استفادۀ نامناسب از علائم نگارشی مانند نقطه، ویرگول و …
- پاک کردن بیش از حد کلمات
- وضعیت نامناسب بدن، دست و کاغذ در حین نوشتن
- زاویه‌دار نویسی
- درشت نویسی یا ریزنویسی بیش از حد
- خارج شدن از خط زمینه
علل ایجاد اختلال نارسانویسی
این اختلال می‌تواند دلایلی مختلفی داشته باشد که علت دقیق آن باید توسط روانشناسان مشخص شود. گاهی این اختلال ممکن است همراه با سایر اختلالات مانند بیش فعالی یا نارساخوانی اتفاق بیفتد. در برخی موارد نیز این مسأله می‌تواند ناشی از وجود یک مشکل در سیستم عصبی کودک باشد که روی مهارت‌های حرکتی او تأثیر می‌گذارد و انجام تکالیف نوشتاری را برای او دشوار و طاقت‌فرسا می‌کند.
طبق نظر استاد نجمیه رستمی، از اساتید محترم استادبانک و از کارشناسان حوزۀ روانشناسی، برخی از علل ایجاد اختلال نارسانویسی عبارتند از:
- عدم حرکت مناسب انگشتان
- عدم کنترل بازو و دست
- عدم هماهنگی چشم و دست
- فاصلۀ نامناسب سر کودک با کاغذ
لازم به ذکر است که این دسته از عوامل را می‌توان با کمک روانشناسان و استفاده از کاردرمانی رفع کرد.
نحوه تشخیص دقیق اختلال نارسانویسی
همان طور که در قسمت‌های قبل نیز اشاره کردیم اختلال نارسانویسی علائم مختلفی دارد که والدین و معلمان با مشاهدۀ چند مورد از آنها می‌توانند این اختلال را شناسایی کنند. اما بهترین روش، کمک گرفتن از روانشناسان برای تشخیص دقیق اختلال نارسانویسی در دانش‌آموز است. روانشناسان برای تشخیص این اختلال و علت آن، از ارزیابی‌های تشخیصی و تست‌های مختلفی استفاده می‌کنند. سپس راهکارها و برنامه‌های درمانی مناسب برای دانش‌آموز را در نظر می‌گیرند.
پیشنهاداتی برای معلمان
اگر به عنوان یک معلم با دانش‌آموزی برخورد دارید که علائم اختلال نارسانویسی را در او مشاهده می‌کنید پیشنهاد می‌کنیم حتما نکات زیر را در نظر بگیرید:
- حجم تکالیف نوشتاری کمتری را برای آنها در نظر بگیرید و در عوض اجازه دهید برخی تکالیف را به صورت صوت یا ویدیو به شما ارائه دهند.
- به دانش‌آموز این اجازه را بدهید که در صورت تمایل، تکالیف نوشتاری را تایپ کند.
- تا حد امکان توضیحات درس‌ها و مثال‌ها را برای او کپی بگیرید تا کار نوشتاری دانش‌آموز در کلاس کمتر شود.
- در حین نت‌برداری از صحبت‌های شما، فرصت بیشتری را برای او فراهم کنید تا مجبور به عجله کردن و تندنویسی نشود
- در مورد هر تکلیف، نمونه ای از یک تکلیفی که به طور درست و کامل انجام شده، به او نشان بدهید.
- نرم افزارها و اپلیکیشن‌های تبدیل صوت به متن را به او معرفی کنید.
- به او اجازه بدهید تدریس شما ضبط کند.
- آزمون‌ها را در صورت امکان شفاهی برگزار کنید.
- هرگز به خاطر سرعت پایین در انجام تکالیف یا دست خط نامرتب آنها را سرزنش نکنید.
- از فرمت‌های مختلف آزمون استفاده کنید. برای مثال جای خالی، تستی، جواب کوتاه و …
- در نمره دادن، به دست خط او توجه نکنید و فقط اطلاعات او را در نظر بگیرید.
- الگوی صحیح در دست گرفتن مداد را به او آموزش دهید.
بیشتر بخوانید: ۸ نکتۀ اساسی در مورد مطلع کردن والدین از اختلالات یادگیری فرزندشان
سخن پایانی
در این مقاله به برخی از علائم اختلال نارسانویسی در دانش‌آموزان ابتدایی اشاره کردیم و راهکارهایی را برای معلمان ارائه دادیم. با این حال معتقدیم بهترین روش در برخورد با دانش‌آموزی که برخی از این علائم را دارد، این است که موضوع را با والدین او در میان گذاشته و از آنها بخواهید تا با یک متخصص روانشناسی آموزشی مشورت کنند، تست‌های تشخیصی را انجام دهند و راهکارهای تخصصی‌تری را در این زمینه دریافت کنند. از اینکه تا پایان این مقاله با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
سوال!
آیا شما تا به حال با دانش‌آموزی دارای علائم اختلال نارسانویسی برخورد داشته‌اید؟ از چه روش‌هایی برای مدیریت این اختلال استفاده کرده‌اید؟
لطفا نظرات و تجربیات خود را زیر همین پست با سایر همکاران در میان بگذارید.
منابع انگلیسی که می‌توانید استفاده کنید: undrestood.org ،webmd.com
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: