طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری

آنچه در کلاس‌های درس می‌تواند روی یادگیری اثر بگذارد و مسیر آموزش را تسهیل کند، عناصر و جزئیات هستند. از چیدمان گرفته تا سبک‌های تدریس یا ابزاری که معلم به کمک آن‌ها آموزش را پیش می‌برد، همگی المان‌هایی هستند که می‌توانند روی یادگیری اثر بگذارند. طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری روشی است که در آن بازی با عناصر کلاس، روش‌های متنوع یادگیری، ابزارها و فناوری‌های مناسب برای تدریس خصوصی کمک می‌کنند تا دانش‌آموزان هرچه بیشتر به درس علاقه‌مند شوند.

انواع بخش های مختلف قابل تغییر برای تسهیل یادگیری

یک کلاس درس از بخش‌های مختلفی تشکیل می‌شود. فضای کلاس، معلم، دانش‌آموزان و حتی چیدمان میز و صندلی‌ها روی تدریس تاثیر دارند. ایجاد یک فضای گفتمان به صورت گرد چیدن صندلی‌ها که همه یکدیگر را ببیند در تدریس درس‌هایی گفتگو محور و با یادگیری مشارکتی تاثیر مثبت دارد.

اضافه کردن تخته هوشمند به کلاس در درس‌هایی که با یادگیری مبتنی بر پروژه به صورت جستجو در منابع مختلف پیش می‌روند مفید است. مثال‌هایی از این دست زیاد هستند. در ادامه عوامل تاثیرگذار و قابل تغییر در یک کلاس درس که می‌توانند یادگیری را تسهیل کنند، بررسی شده‌اند.

عناصر کلیدی در طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری

عناصری که در کلاس می‌توانند تغییر کنند، شامل؛ چیدمان مبلمان، رنگ‌ها، نورپردازی، فناوری، فضای سبز و مناطق مختلف فعالیت می‌شود. این المان‌ها مربوط به فضای کلاس هستند و بنا به تدریس هر درس می‌توانند تغییر کنند. البته برخی از آن‌ها مانند رنگ دیوارها یا نورپردازی ثابت هستند. بااین‌حال می‌توان باتوجه‌به مقطع دانش‌آموزانی که در آن کلاس درس می‌خوانند، یک طراحی درست انجام داد. در زیر تاثیر هر یک را بر تدریس می‌خوانید.

• چیدمان مبلمان: چیدمان میز و صندلی‌ها روی تعامل و همکاری دانش‌آموزان تاثیر دارد. انواع چیدمان مانند سنتی، نعل اسبی، موازی، میزگرد و جفتی هستند. برای هر درس و نوع تدریس این چیدمان می‌تواند تغییر کند.
• رنگ‌ها: رنگ‌ها برای ایجاد محیطی آرام و انگیزه‌بخش استفاده می‌شوند. در رنگ آمیزی یک کلاس درس باید از روانشناسی رنگ‌ها استفاده شود. رنگ‌های گرم مانند قرمز، زرد و نارنجی به افزایش انرژی و یادگیری کمک می‌کند و رنگ‌هایی مانند سبز و آبی آرامش‌بخش هستند.
• نورپردازی: یک کلاس درس باید به اندازه کافی از نور طبیعی بهره ببرد. به همین دلیل باید مدارس پنجره‎های بزرگ و نورگیر داشته باشند. همچنین نورپردازی مصنوعی نیز باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان خسته نشوند یا چشم آن‌ها را اذیت نکند.
• فناوری: استفاده از ابزار و تکنولوژی، مسیر یادگیری را بسیار هموار می‌کند. تخته‌های هوشمند، آزمایشگاه‌های مجهز، استفاده از نرم افزارها و پلتفرم‌های آنلاین در درس‌های مختلف، یادگیری را لذت بخش می‌کند.
• فضای سبز: استفاده از گیاهان برای ایجاد محیطی طبیعی و آرامش‌بخش کمک می‌کند تا دانش‌آموزان احساس بهتری داشته باشند. حضور گیاهان طبیعی در کلاس درس انرژی را افزایش می‌دهد و با جلوگیری از آلودگی، تمرکز را تقویت می‌کند.
• مناطق مختلف فعالیت: در یک کلاس درس می‌توان بنا به موضوعاتی که در آن مکان تدریس می‌شود، فضاهای متنوع ایجاد کرد.

هر یک از این بخش‌ها و المان‌ها در کنار یکدیگر یا به تنهایی به عنوان طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری موثر هستند. برای حصول نتیجه بهتر، دیزاین براساس مفاهیم مرتبط با طراحی مانند ارگونومی، روانشناسی محیط و زیبایی‌شناسی باید در نظر گرفته شود.

تاثیر طراحی کلاس درس بر یادگیری دانش‌آموزان

زمانی‌که کلاس، یک طراحی مناسب داشته باشند. مثلا رنگ‌ها با روانشناسی رنگ انتخاب شده باشند و چیدمان مبلمان بر اساس نظریه‌های یادگیری مختلف باشد، انگیزه و مشارکت در دانش‌آموزان بیشتر می‌شود. طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری روی بهبود تمرکز و توجه تاثیر دارد و به خلاقیت و نوآوری دانش‌آموزان کمک می‌کند.

دانش آموزان در چنین فضایی بهتر همکاری و تعامل دارند که باعث افزایش کارایی یادگیری می‌شود. از دیگر مزایای استفاده از طراحی درست برای کلاس‌های درس، کمک به معلم در بکارگیری نظریه‌های یادگیری مختلف است.

• یادگیری فعال
• یادگیری مشارکتی
• یادگیری مبتنی بر پروژه
• یادگیری ساختارگرا

نظریه‌های یادگیری مختلف هستند که بنا به نیاز دانش آموز مانند و سبک یادگیری مختص او قابل برنامه‌ریزی و اجرا هستند. نیازهای دانش‌آموز شامل تمرکز، همکاری، خلاقیت یا حرکت از طریق سبک‌های یادگیری دیداری، شنیداری، جنبشی و کلامی رفع می‌شود. هر یک از این سبک‌ها را می‌توان در کلاس با طراحی مناسب ارائه کرد.

همچنین فناوری‌های آموزشی مانند تخته هوشمند، رایانه، تبلت، پروژکتور و اینترنت روی پیاده‌سازی سبک‌های تدریس مختلف که همسو با نظریه‌های یادگیری و قلق درس خواندن دانش‌آموز باشد، اثربخش است. امروزه تکنولوژی و علم در خدمت بشریت است تا هرچه بیشتر کارها را برای او راحت کند. درس خواندن و آموزش نیز بخشی از وظایف آن است.

چالش‌ های طراحی کلاس و راهکار های بهبود آن

زمانی‌که مسئولین مدرسه تصمیم می‌گیرند طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری را انجام دهند با محدودیت‌ها و چالش‌هایی روبرو می‌شوند. مهمترین چالش، محدودیت‌های بودجه و فضا است. چرا که تغییرات و طراحی کلاس نیاز به هزینه‌های زیاد دارد.

علاوه‌بر این اگر جزو مسئولین اصلی تصمیم‌گیری برای کلاس نباشید، مثلا مدیر مدرسه؛ احتمالا با نظر شما مخالفت می‌شود و افراد در برابر تغییر مقاومت می‌کنند. چرا که این تغییرات در کنار هزینه، نیاز به آموزش معلمان هم دارد. به طور مثال معلم‌ها باید سبک‌های مختلف تدریس را یاد بگیرند و از نظریه‌های یادگیری آگاه باشند.

راهکار‌هایی که می‌توان برای عبور از این چالش‌ها ارائه کرد؛ یکی پیدا کردن هیئتی از افراد خیر برای هزینه‌ها یا ارائه طرح به ارگان‌های مربوطه برای دریافت بودجه است. راه دیگر به کارگیری معلم‌های جوان و پرانرژی است که تدریس را عاشقانه انجام دهند. همچنین مشتاق باشند که از روش‌های تدریس نوین برای تسهیل یادگیری دانش‌آموزان استفاده کنند.

سخن پایانی

طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری کمک می‌کند تا دانش‌آموزان با انگیزه بیشتری درس بخوانند. عناصر مختلف تاثیرگذار مانند المان‌های فضای کلاس از چیدمان نیمکت‌ها و میز گرفته تا نورپردازی جزو طراحی محسوب می‌شوند. طراحی کلاس می‌تواند با با تغییر سبک یادگیری نیز تغییر کند. این موضوع سبب می‌شود که هر درس با توجه به ماهیت خود یا نیاز دانش‌آموزان تدریس شود تا یادگیری بهتر اتفاق بیفتد.

سوالات متداول

1. چطور می‌توان طراحی کلاس درس را برای یادگیری بهتر انجام داد؟
   با تغییرات در المان‌های کلاس با توجه به نیاز دانش‌آموزان، سبک تدریس و نظریه‌های یادگیری می‌توان یک طراحی کلاس درس برای تسهیل یادگیری داشت.
2. چه عناصری در کلاس درس روی یادگیری تاثیر دارد؟
   چیدمان میز و صندلی‌ها، نورپردازی، استفاده از رنگ‌های درست، حضور گیاهان
3. آیا همیشه می‌توان کلاس درس را مخصوص تسهیل یادگیری طراحی کرد؟
   همیشه چالش‌ها و محدودیت‌هایی وجود دارد. مانند بودجه، مخالفت با تغییر، نیاز به آموزش
4. چطور کلاس درسی پیدا کنیم که یادگیری را تسهیل کند؟
   در استادبانک کلاس‌های درس معلمان اغلب برای تسهیل یادگیری طراحی شده‌اند. چه کلاس آنلاین و چه حضوری دارای عناصر مناسب برای بهبود یادگیری است.