روش تدریس علوم ششم ابتدایی + دانلود کتاب روش تدریس

در دنیای امروز، آموختن درسی مانند علوم، به اندازۀ یادگیریِ خواندن، نوشتن و ریاضیات، برای دانش‌آموزان ضروری است. یادگیری علوم به دانش‌آموزان دورۀ ابتدایی کمک می‌کند تا شناخت بهتری نسبت به دنیای اطراف خود به دست بیاورند. آن‌ها در این درس با روش‌های جمع‌آوری اطلاعات، سازماندهی و به کارگیری آن‌ها و آزمایش کردن آشنا می‌شوند. همچنین از طریق این درس یاد می‌گیرند که عقاید و گفته‌های مختلف را به روش‌های علمی آزمایش کنند و از میان آن‌ها، تنها موارد مستدل و علمی را بپذیرند.

در این مقاله، به بررسی روش تدریس درس به درس علوم ششم ابتدایی پرداخته‌ایم. همچنین نکاتی را در مورد کتاب راهنمای معلم علوم ششم ارائه کرده‌ایم. فایل پی‌دی‌اف کتاب علوم ششم دبستان چاپ ۱۴۰۰ و راهنمای تدریس صفحه به صفحۀ علوم ششم را نیز در اختیار شما همکاران عزیز قرار داده‌‌ایم. در ادامۀ همین مقاله می‌توانید این فایل‌ها را دانلود کنید.

در صورتی که به عنوان معلم خصوصی علوم ششم ابتدایی یا معلم آموزش و پرورش، این درس را تدریس می‌کنید، این مقاله برای شما مفید خواهد بود. لطفاً با ما همراه باشید.

نگاهی به کتاب علوم ششم ابتدایی

قبل از وارد شدن به بحث روش تدریس علوم ششم ابتدایی، ابتدا لازم است که نگاهی به ساختار کلی و بخش‌های مختلف کتاب درسی علوم ششم داشته باشیم.

کتاب علوم ششم ابتدایی چاپ ۱۴۰۰، از ۱۴ فصل و ۱۰۳ صفحه تشکیل شده است. در این کتاب دانش‌آموزان با موضوعات مختلفی مانند مشاهده کردن و آزمایش، زمین و پدیده‌های مختلف آن، انرژی، نیرو، گیاهان و ساخت برخی وسایل آشنا می‌شوند.

هر فصل از این کتاب شامل بخش‌های مختلفی مانند “فکر کنید“، “کاوش کنید“، “جمع‌آوری اطلاعات“، “هشدار“، “آزمایش کنید” و غیره است. نحوۀ تدریس هر یک از این قسمت‌ها، در کتاب روش تدریس علوم ششم به طور کامل تشریح شده است.

مروری بر سرفصل‌های کتاب علوم ششم دبستان و اهداف هر فصل

چهارده فصل کتاب درسی علوم تجربی ششم دبستان عبارتند از:

۱. زنگ علوم

در این درس، دانش‌آموزان با روش علمی آشنا می‌شوند و با به کارگیری روش علمی در حل مسائل، می‌آموزند که از این روش برای حل مسائل روزمرهٔ زندگی استفاده کنند. مشاهده، یادداشت‌برداری، طرح مسئله، پیشنهاد راه‌حل، ارائهٔ فرضیه، انجام آزمایش، نتیجه‌گیری و طرح مسائل جدید، مواردی هستند که دانش‌آموزان در این درس تجربه می‌کنند.

۲. سرگذشت دفتر من

در این درس، آموزش مفاهیم مربوط به ماده، به کمک مسائل علمی، زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادیِ مرتبط با فرایند کاغذسازی، صورت می‌گیرد.

۳. کارخانه کاغذسازی

دانش‌آموزان با انجام آزمایش‌های ساده و گوناگون، برخی از ویژگی‌های فلزات را کشف خواهند کرد. سپس با انجام فعالیت‌های هدفدار، دلایل استفاده از این مواد در کارخانه را درک خواهند کرد. همچنین آنها متوجه می‌شوند که تولید یک وسیله یا مادهٔ مناسب برای زندگی انسان‌ها، به ناچار روی محیط زیست اثرات مخرب دارد. بنابراین روش تولید وسایل، به طور مستمر در حال تغییر و اصلاح است.

۴. سفر به اعماق زمین

از آنجا که بخش عمدهٔ منابع و مخازن طبیعی مورد استفادهٔ انسان مانند نفت، گاز، زغال‌سنگ، آب‌های زیرزمینی و سایر معادن فلزی و غیرفلزی در درون زمین واقع شده‌اند، ضروری است که دانش‌آموزان در درس علوم با ساختمان درونی زمین و دسته‌بندی‌های مختلف لایه‌های زمین آشنا شوند.

۵. زمین پویا

در این فصل دانش‌آموزان با دو پدیدۀ طبیعی در رابطه با زمین، یعنی زلزله و آتشفشان آشنا می‌شوند.

۶. ورزش و نیرو (۱)

هدف از این درس آموزش مفهوم نیرو و اثرات آن بر اجسام اطراف است. دانش‌آموزان در این درس متوجه می‌شوند که دست کم دو جسم باید بر هم اثر کنند تا نیرو به وجود آید. همچنین درخواهند یافت اگر نیروهای وارد بر جسمی ساکن، اثر همدیگر را خنثی کنند، جسم حرکت نخواهد کرد.

۷. ورزش و نیرو (۲)

در این درس دانش‌آموزان با انجام آزمایش، مشاهدهٔ دقیق، فراخوانی تجربیات شخصی و تحلیل و تفسیر، به وجود نیروهای مانند نیروی الکتریکی، مغناطیسی و گرانشی پی می‌برند. در ادامه نیز با نیروهای اصطکاک و مقاومت هوا آشنا می‌شوند. سرانجام با انجام یک آزمایش، به تأثیر سرعت هوا در پرواز هواپیما پی برده و تأثیر نیروهای مختلف بر هواپیما را متوجه می‌شوند.

۸. طراحی کنیم و بسازیم

در سال‌های قبل دانش‌آموزان با نحوۀ ساخت انواع دست‌سازه‌های ساده با استفاده از مواد دورریختنی و ابزارهایی همچون قیچی، ارّه، پیچ‌گوشتی، انبردست، چکش آشنا شدند. همچنین نحوۀ استفاده از متصل‌کننده‌هایی مانند میخ، چسب‌های نواری و مایع و انواع منتقل کننده‌های نیرو را فرا گرفتند. اکنون زمان ترکیب این مهارت‌ها فرا رسیده و آن‌ها می‌توانند با استفاده از منابع نیرو و متحرک‌سازی دست‌سازه‌ها، به طرح‌های جدیدی دست پیدا کنند.

۹. سفر انرژی

در این درس، دانش‌آموزان ابتدا آموخته‌های سال سوم ابتدایی را دربارهٔ انرژی و تبدیلات آن مرور می‌کنند. سپس با انجام فعالیت‌هایی درمی‌یابند که انرژی می‌تواند به روش‌های مختلف در مواد و وسایل ذخیره شود. در ادامه، سفر انرژی را از انرژی خورشید تا تبدیل به انرژی گرمایی در پدیده‌های مختلف، بررسی می‌کنند.

۱۰. خیلی کوچک، خیلی بزرگ

در سال‌های قبل دانش‌آموزان با ذره‌بین و میکروسکوپ آشنا شدند. در درس دهم علوم ششم، با اجزای مختلف میکروسکوپ و نحوۀ کار با آشنا می‌شوند.

۱۱. شگفتی‌های برگ

در این درس دانش‌آموزان ضمن انجام آزمایش و بحث و گفتگو ، با نقش عواملی که در فرایند فتوسنتز دخالت دارند، آشنایی بیشتری پیدا میکنند. همچنین به اهمیت و تأثیر گیاهان در تولید غذا و نقش زیست‌محیطی آنها پی می‌برند و نسبت به حفاظت از گیاهان حساس می‌شوند.

۱۲. جنگل برای کیست؟

در این درس زنجیره غذایی و جایگاه هر موجود زنده در آن مرور میشود. دانشآموزان با رابطه همزیستی بین جانداران پی می برند و نسبت به مشاهده رفتارهای جانوران در محیط های طبیعی حساس می شوند. همچنین دانشآموزان درمییابند که طبیعت از مواهب الهی است و حفظ و استفاده درست آن، یکی از راههای سپاسگزاری از خالق است.

۱۳. سالم بمانیم

بحث اصلی این درس، بیماری‌های واگیر و غیرواگیر است که ضمن مقایسهٔ آنها، راه‌هایی برای جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری‌ها معرفی می‌شود. همچنین به راه‌های بالابردن مقاومت بدن برای پیشگیری از بیماری‌های واگیر اشاره می‌شود.

۱۴. از گذشته تا آینده

در این درس، دانش‌آموزان با مفهوم فناوری و یکی از کاربردهای آن یعنی وسایل ارتباط شخصی آشنا شده و مسیر تغییر و تکامل آن را در طول تاریخ درک کنند.

برخی نکات مهم در روش تدریس علوم ششم دبستان

۱. پیشنهاد می‌کنیم برای آموزش علوم ششم ابتدایی از روش زمینه-محور استفاده کنید. در این روش، مفاهیم علمی درس علوم، در موقعیت‌های آشنا و زندگی روزمرۀ دانش‌آموزان، به کار گرفته می‌شود. این رویکرد، به دلیل تأثیرگذاری روی احساس دانش‌آموز، یادگیری را برای آن‌ها معنادارتر می‌کند. همچنین در تدریس علوم ششم، سعی کنید محیط‌های متنوعی را برای آموزش در نظر بگیرید، محیط‌هایی مانند کلاس، آزمایشگاه، خانه، مزرعه، پارک، موزه و غیره.

۲. در روش تدریس علوم ششم، قبل از هر چیز معلم باید با اهداف درس، ارتباط بخش‌های مختلف درس با یکدیگر و ابزارهای مورد نیاز برای آموزش آن درس به طور کامل آشنا باشد. سپس اطلاعات کاملی را در مورد مفاهیم آن درس کسب کند. در غیر این صورت نمی‌تواند به سؤالات مطرح شده از سوی دانش‌آموزان به درستی پاسخ دهد.

۳. معلم علوم باید ابتدا در مورد موضوع درس، توضیحات واضح و روشنی را بیان کند. همچنین با ذکر مثال‌های ملموس و مرتبط با زندگی روزمره، دانش‌آموزان را با مفهوم اصلی درس آشنا کند. انجام فعالیت‌ها و آزمایش‌های کلاسی به درک بهتر مفاهیم از سوی دانش‌آموزان بسیار کمک خواهد کرد.

۴. بعد از انجام فعالیت‌ها، سؤالاتی را از دانش‌آموزان بپرسید تا مطمئن شوید که مفهوم درس را به درستی متوجه شده‌اند. در حین انجام فعالیت‌ها و یا پاسخ به سؤالات طرح شده از سوی شما، تلاش کنید تا بدفهمی‌های دانش‌آموزان را کشف کنید و آن‌ها را رفع کنید.  در نهایت تکالیف یا آزمایش‌هایی را به عنوان کار در منزل برای آن‌ها مشخص کنید.

۵. برخی دانش‌آموزان در این پایه قصد شرکت در آزمون‌های مدارس خاص را دارند. بنابراین تلاش کنید تا برای آن‌ها نیز برنامه‌هایی را در نظر بگیرید.

۶. توجه به سبک‌های مختلف یادگیری دانش‌آموزان و استفاده از آموزش‌های بصری، شنیداری، عملی، کارهای گروهی و… در یادگیری این درس تأثیر بسزایی دارد.

۷. در تمام لحظات کلاس علوم، به دنبال مشاهدۀ عملکرد و کشف بدفهمی‌های دانش‌آموزان و سوق دادن آن‌ها به سمت یادگیری بهتر باشید.

۸. در انجام فعالیت‌های درس علوم، سه نوع فعالیت فردی، گروهی و دسته‌جمعی را در نظر بگیرید.

۹. اگر نمایش فیلم‌های علوم در کلاس امکان‌پذیر نیست، محیطی دیگری را برای این کار در نظر بگیرید تا دانش‌آموزان بتوانند این فیلم‌ها را ببینند و دربارۀ آن با هم گفتگو کنند.

۱۰. در تدریس علوم، در کنار کتاب درسی، تا حد امکان از ابزارها و مواد آموزشی دیگر مانند فیلم، نرم‌افزار آموزشی و کتاب کار استفاده کنید.

بودجه‌بندی سالانۀ علوم ششم ابتدایی 

جدول زیر پیشنهاد بودجه بندی سالانۀ درس علوم ششم را ارائه می‌دهد که می‌تواند به برنامه‌ریزی شما برای تدریس خصوصی علوم ششم دبستان کمک کند.

زمانبندی ارائه شده در جدول زیر پیشنهادی است. برخی معلمان متناسب با شرایط کلاس و توانایی‌های دانش‌آموزانشان این زمانبندی را تغییر می‌دهند.

کتاب‌های کمک درسی علوم ششم دبستان

روش‌های مختلفی برای تمرین بیشتر و بهبود وضعیت درس علوم دانش‌آموزان پایۀ ششم ابتدایی وجود دارد. یکی از این روش‌ها، استفاده از آموزش‌های شخصی‌سازی شده با کمک معلم خصوصی است. استفاده از نمونه سوالات علوم ششم دبستان نیز می‌تواند به تکرار و تمرین بیشتر این درس کمک کند. روش دیگر استفاده از کتاب‌های کمک درسی است.

ما در این قسمت به معرفی کتاب‌های خیلی سبز و مبتکران در زمینۀ آموزش علوم ششم ابتدایی می‌پردازیم.

۱. ماجراهای من و درسام علوم ششم، انتشارات خیلی سبز

کتاب ماجراهای من و درسام، علوم ششم، از ۱۱۴ صفحه، ۵۷۴ سؤال تشریحی و ۱۳۶ سؤال تشکیل شده است. هدف اصلی این کتاب آموزش کامل مطالب کتاب درسی علوم ششم و آماده‌سازی دانش‌آموزان برای امتحانات نهایی و داخلی مدارس است. این کتاب گزینۀ مناسبی برای دانش‌آموزان مبتدی و متوسط است.

در ابتدای هر درس، درسنامه ‌ی مختصر، کاربردی و مفید در اختیار دانش‌آموزان کلاس ششم قرار گرفته است. درسنامه‌ها برای مطالب کتاب درسی را به طور کامل پوشش می‌دهند. دانش‌آموزان می‌توانند هم زمان با یادگیری علوم در کلاس، از این کتاب نیز استفاده کنند.

ارائه نمونه سؤالاتی برای آزمون‌های نیم سال اول و دوم نیز از دیگر ویژگی‌های این کتاب است. همچنین پاسخنامۀ تمرینات ارائه شده برای هر درس، در انتهای کتاب در اختیار دانش‌آموزان عزیز قرار گرفته است.

ماجراهای من و درسام علوم ششم، انتشارات خیلی سبز

۲. کتاب علوم ششم ابتدایی رشادت، انتشارات مبتکران

کتاب علوم ششم رشادت، که از ۳۲۸ صفحه و ۹۶۰ تست تشکیل شده است، گزینۀ مناسبی برای دانش‌آموزان تیزهوش است.  این کتاب با هدف آماده‌سازی دانش‌آموزان برای آزمون‌های تیزهوشان، مدارس برتر و المپیادهای علمی تألیف شده است.

این کتاب شامل درسنامه‌های کاربردی است که نکات  بسیار مفیدی را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد. بعد از هر درسنامه نیز انواع مختلف تست‌ها با ذکر منبع و یا تست‌های تألیفی در احتیار دانش‌آموز قرار می‌گیرد. همراه با برخی تست‌ها نکاتی نیز ارائه شده است که به یادگیری بیشتر و حل تست کمک می‌کند. در نهایت نیز چند آزمون جامع استعدادهای درخشان با پاسخ‌های کاملا تشریحی ارائه شده است.

کتاب علوم ششم ابتدایی رشادت، انتشارات مبتکران

نگاهی به کتاب روش تدریس علوم ششم دبستان

در کتاب روش تدریس علوم ششم دبستان که لینک دانلود آن در ادامۀ مقاله در اختیار شما قرار گرفته است، روش تدریس درس به درس  علوم ششم، به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته است. این کتاب، از دو فصل اصلی تشکیل شده است که عبارتند از: فصل اول، کلیات و فصل دوم، آموزش موضوعات درسی علوم ششم.

در فصل اول به اهمیت علوم تجربی در مقطع ابتدایی، جهت‌گیری‌های کلی، یادگیری زمینه-محور، نقش معلم در فرآیند آموزش و توضیحاتی در مورد بستۀ آموزشی علوم تجربی اشاره شده است. فصل دوم نیز از چند بخش مختلف تشکیل شده است:

۱. درس در یک نگاه: در این قسمت توضیح کلی در مورد مفاهیم اصلی درس و ضرورت آموزش این مفاهیم ارائه می‌شود. برای مثال در بخش درس در یک نگاهِ فصل ششم (ورزش و نیرو) آمده است:

۲. نقشۀ مفهومی: در این قسمت، ارتباط بین بخش‌های مختلف این درس از طریق نمودار به معلمان عزیز ارائه می‌شود.

۳. اهداف و پیامدها: در این قسمت اهداف یادگیری هر یک از درس‌ها در سه سطح مختلف در اختیار معلم قرار می‌گیرد. اطلاعات سطح اول برای تمامی دانش‌آموزان در نظر گرفته شده است. اطلاعات سطح دوم باید برای همۀ دانش‌آموزان متوسط کلاس قابل درک باشد. در نهایت، مطالب سطح سوم، مطالبی هستند که تنها بخشی از دانش‌آموزان می‌توانند آن‌ها را درک کنند.

۴. مواد و وسایل آموزشی: معلم برای انجام فعالیت‌های هر درس از کتاب علوم ششم، به ابزار و مواد مختلفی نیاز دارد. در این قسمت به همۀ این وسایل مورد نیاز اشاره شده است تا معلم از قبل آمادگی لازم را برای انجام این فعالیت‌ها در کلاس درس داشته باشد.

]

نقشه مفهومی درس دوازدهم علوم ششم-جنگل برای کیست؟

۵. دانستنی‌های معلم: در هنگام تدریس درس علوم، ممکن است سؤالاتی در ذهن دانش‌آموز شکل بگیرد و از معلم بخواهد که به این سؤالات پاسخ دهد. در این قسمت تلاش شده تا به نکات آموزشی که معلم برای پاسخگویی به سؤالات دانش‌آموزان نیاز دارد پرداخته شود.

۶. نکات آموزشی و فعالیت‌های پیشنهادی: در این قسمت، به نکات آموزشی و روش اجرای فعالیت‌های کتاب علوم ششم اشاره شده است. همچنین برخی فعالیت‌های جدید نیز برای آموزش بهتر مفهوم درس، پیشنهاد شده است.

۷. جدول ارزشیابی: در پایان فصل یک جدول ارزشیابی در اختیار معلمان قرار می‌گیرد که شامل ملاک‌های ارزشیابی و سه سطح عملکرد مورد انتظار است. از این جدول برای دریافت بازخورد بهتر از میزان یادگیری دانش‌آموزان استفاده کنید.

همکاری با استادبانک، یکی از برترین مؤسسات تدریس خصوصی در ایران

در این مقاله به بررسی کتاب درسی و روش تدریس علوم ششم پرداختیم. همچنین فایل راهنمای معلم علوم ششم دبستان را برای دانلود در اختیار شما همکاران عزیز قرار دادیم. در آپدیت‌‌های بعدی این مقاله، به پاسخ برخی سؤالات رایج در مورد روش تدریس علوم ششم می‌پردازیم.

در صورتی که به مطالعۀ سایر مقالات در زمینۀ روش‌ تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید. همچنین اگر به عنوان معلم به تدریس خصوصی علاقه دارید می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و فرم ثبت نام معلم خصوصی را تکمیل کنید یا از طریق شماره‌ ۰۲۱۹۱۰۰۵۳۴۳ با مشاورین ما در ارتباط باشید.

استادبانک همواره در تلاش است تا با همکاری برترین معلمان و اساتید کشور و با استفاده از تجربیات آن‌ها، نقشی تأثیرگذار در گسترش دانش، به روزرسانی اطلاعات معلمان و معرفی آن‌ها به دانش‌آموزان و دانشجویان کشور داشته باشد. هدف ما بالا بردن سطح کیفیت آموزش معلمان و ساختن آینده‌ای روشن برای فرزندان این سرزمین است.