آنچه در این مقاله می‌خوانید
صدا مهم‌ترین ابزار کار هر معلمی است. بر اساس مقاله‌ای که در سایت teachstarter منتشر شده است معلمان ۳ تا ۵ برابر بیشتر از دیگر افرادِ جامعه، در معرض خطرات و مشکلات صوتی قرار دارند. با این وجود، بسیاری از ما معلم‌ها نه تنها اطلاعات کافی در مورد نحوۀ مراقبت از صدای خود نداریم بلکه از اهمیت آن نیز غافل هستیم. در این مقاله به بررسی دلایل ایجاد مشکلات صوتی در معلمان و نشانه‌های این مشکلات می‌پردازیم. سپس پیشنهاداتی را برای مراقبت از صدای معلمان ارائه می‌کنیم.
دلایل ایجاد مشکلات صوتی
صدای خوب یکی از مؤلفه‌های اصلی در داشتن یک فن بیان قوی است. به همین دلیل مراقبت از آن و شناخت عواملی که به صدا آسیب می‌رسانند برای همۀ معلمان و اساتید ضروری است. عوامل مختلفی می‌توانند روی صدای معلم تاثیر منفی بگذارند. از جمله
- صحبت کردن طولانی
- تند صحبت کردن
- بلند صحبت کردن
- رژیم غذایی نامناسب
- خواب ناکافی
- گرم نکردن صدا قبل از کلاس
- تنفس نادرست
- کم آبی بدن
- بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا
- آلرژی و استفاده از برخی داروها و…
علائم و نشانه‌های مشکلات صوتی
معلم‌ها و اساتید باید نسبت به علائم مشکلات صوتی بسیار هوشیار و حساس باشند. اگر این نشانه‌ها را در صدای خود دیدید حتما با یک پزشک عمومی یا متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کنید
- از دست دادن کامل صدا
- گرفتگی صدا بدون علت در بازه‌های زمانی مختلف
- تغییر در کیفیت صدا مانند گرفتگی، خستگی و … برای مدت بیش از ده روز
- لرزش، خشونت یا خستگی بیش از حد صدا
- گلودرد مداوم
- نیاز به صاف کردن مکرر گلو
توصیه‌هایی برای مراقبت از صدا
اگر شما هم جزو آن دسته از معلمانی هستید که به بهداشت و مراقبت از صدای خود اهمیت می‌دهید پیشنهاد می‌کنیم این نکات را رعایت کنید:
۱. تارهای صوتیتان را هیدراته کنید
همان طور که بدن برای سلامتی به آب کافی نیاز دارد، برای مراقبت از تارهای صوتی نیز باید آن‌ها را مرطوب نگه داشت. بنابراین همواره یک بطری آب همراه خود داشته باشید و در فواصل منظم آب بنوشید (بهترین حالت هر ۱۵ دقیقه یک بار است). نوشیدن آب کافی دقیقا مانند این است که تارهای صوتی خود را روغن‌کاری کنید و از پاره شدن و ساییده شدن آن جلوگیری کنید.
مصرف بیش از حد کافئین باعث کم شدنِ آب بدن می‌شود و تارهای صوتی و حنجره را نیز خشک می‌کنند. موادی مانند قهوه، چای، نوشابه، شکلات، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و … سرشار از کافئین هستند.
۲. بلند صحبت نکنید
بلند صحبت کردن، یکی از بهترین روش‌ها برای آسیب زدن به صدای معلم‌ها است! اگر به بهداشت صدای خود اهمیت می‌دهید از هر استراتژی که می‌توانید استفاده کنید تا مجبور نباشید بلند صحبت کنید. به خصوص در کلاس‌های آنلاین، اگر صدایتان کیفیت بالایی ندارد حتما از میکروفون استفاده کنید تا نیازی به بلند صحبت کردن نباشد.
۳. تنفس کافی و مناسب داشته باشید
در بسیاری از مواقع، دلیل خستگی صدا بعد از تدریس و صحبت‌های طولانی، تنفس نادرست یا ناکافی در حین صحبت کردن است. میزان هوایی که در حین صحبت کردن وارد دیافراگم می‌شود کیفیت و طنین صدای شما را مشخص می‌کند. خودتان را عادت بدهید در هنگام حرف زدن و درس دادن، دم و بازدم کافی داشته باشید و از روش تنفس شکمی به جای تنفس سطحی استفاده کنید.
یکی از بهترین تمرین‌ها در این زمینه، تمرین بازدم با استفاده حرف “س” است. برای این کار یک دم عمیق بگیرید تا دیافراگم شما پر از هوا شود. سپس در طول ۳۰ الی ۶۰ ثانیه، با گفتن حرف “س” هوای داخل دیافراگم را به طور کامل بیرون بدمید.
۴. مراقب رژیم غذایی خود باشید
یک معلم با داشتن رژیم غذایی نامناسب، بزرگترین آسیب را به صدای خود می‌زند. فست فودها، غذاهای بسیار چرب، خوراکی‌های بیش از حد سرد یا داغ، ادویه‌های تند یا حساسیت‌زا، دود سیگار و … باعث به وجود آمدن اختلالات صوتی یا تشدید آن می‌شوند. قبلا هم اشاره کردیم موادی که حاوی کافئین بالا هستند باعث خشک شدن و آسیب پذیر شدن تارهای صوتی می‌شوند.
۵. شمرده شمرده و با سرعت مناسب صحبت کنید
صحبت کردن با سرعت بالا یکی از شایعترین علل آسیب دیدن صدا و تارهای صوتی است. از آن جا که معلم‌ها همیشه وقت کم می‌آورند -به خصوص در کلاس‌های گروهی- سعی می‌کنند سرعت صحبت‌های خود را بالا ببرند تا بتوانند همۀ مطالب مورد نظر برای آن جلسه را ارائه کنند. متاسفانه این موضوع باعث کشیدگی بیش از حد تارهای صوتی و آسیب دیدن صدا می‌شود. در چنین مواقعی آرامش خود را حفظ کنید و سرعت حرف زدن خود را کنترل کنید. به این ترتیب هم احساس خستگی کمتری خواهید داشت و هم از صدایتان مراقبت کرده‌اید.
بیشتر بخوانید: تکنیک‌های فن بیان برای معلمان
۶. به صدایتان استراحت بدهید
تارهای صوتی، زبان، عضلات صورت و گردن، مانند همۀ عضلات و ماهیچه‌های دیگرِ بدن به استراحت نیاز دارند. بنابراین:
- بین کلاس‌های مختلف به صدایتان استراحت بدهید.
- در طول روز ۲ تا ۳ مرتبه، به مدت ۲۰ دقیقه سکوت کنید.
- از توضیح اضافی در مورد یک مطلب خودداری کنید.
- در کلاس متکلم وحده نباشید و از دانش‌آموزتان هم کمک بگیرید.
- در مواردی که امکان‌پذیر است به جای صحبت کردن، از زبان بدن استفاده کنید (این روش به خصوص در کلاس‌های گروهی قابل اجراست)
۷. مراقب سرماخوردگی و آنفولانزا باشید
سرماخوردگی و آنفولانزا صدای شما را بسیار خشک، شکننده و آسیب‌پذیر می‌کنند. بنابراین در وهلۀ اول با رعایت نکات بهداشتی، شستن مکرر دست‌ها، رژیم غذایی سالم و خواب کافی، خودتان را از این دو بیماری در امان نگه دارید. در وهلۀ بعد اگر گرفتار سرماخوردگی یا آنفولانزا شدید، تا حد امکان سکوت کنید، از صدایتان کمتر استفاده کنید و همراه با مصرف داروها تا حد امکان آب بنوشید.
۸. هر روز صدایتان را گرم کنید
سعی کنید روزانه ۵ الی ۱۰ دقیقه از وقت خود را به گرم کردن صدایتان (vocal warm-up) اختصاص دهید. بهتر است این کار را قبل از شروع اولین کلاس یا سخنرانی خود انجام دهید. این کار تارهای صوتی شما را قوی می‌کند و مانع خستگی زودرس صدا می‌شود. تکنیک‌های مختلفی برای این کار وجود دارد که ما به دو مورد رایج اشاره می‌کنیم:
-
تمرین هامینگ (humming)
یکی از بهترین تمریناتی که بزرگان علم صداسازی برای گرم کردن صدا به آن اشاره می‌کنند تمرین هامینگ است. برای انجام این تمرین یک موسیقی ملایم پخش کنید یا موسیقی را در ذهن خود مرور کنید و با حرف “م” این موسیقی را زمزمه کنید.
-
تمرین لیپ رول (lip roll)
لیپ رول یعنی حرکت سریع و بی وقفۀ لب‌ها همراه با فشار هوای خروجی از دهان. برای انجام این کار مثل تمرین هامینگ یک موسیقی بی کلام را در ذهنتان مرور کنید و با انجام تمرین لیپ رول صدای خود را گرم کنید. دهانتان را ببندید، لب‌هایتان را جفت کنید و سپس در این حالت سعی کنید با لبتان صدای یک قایق موتوری تولید کنید به شکلی که تقریبا کل لبتان حرکت کند.
۹. آب نمک غرغره کنید
یکی از بهترین روش‌ها برای مراقبت از صدا، غرغره کردن آب نمک به صورت روزانه است. نمک علاوه بر این که خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد، رطوبت را نیز جذب می‌کند و در نتیجه گلو و تارهای صوتی را مرطوب نگه می‌دارد. برای این کار بهتر است از آب ولرم یا گرم استفاده کنید. اگر علاقمند به مراقبت از صدایتان هستید، روزی دوبار، بعد از بیدار شدن و قبل از خواب این کار را انجام دهید!
۱۰. از ترکیب عسل و زنجبیل استفاده کنید
نوشیدن شربت عسل و زنجبیل یا شربت عسل و آبلیموی تازه (در آب گرم) یکی از بهترین توصیه‌ها برای مراقبت از صدا و تارهای صوتی است. این ترکیب نیز باعث مرطوب نگه داشتن تارهای صوتی می‌شود، به خصوص برای معلم‌ها که صدا مهم‌ترین ابزار کارشان است.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم تا به مهم‌ترین نکات در رابطه با مشکلات صدا و نحوۀ مراقبت از آن برای شما اساتید عزیز اشاره کنیم. به عنوان یک معلم بسیار ضروری است که به مشکلات صوتی خود بیشتر توجه کنید و از نکاتی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد برای مراقبت بیشتر از صدای خود استفاده کنید. از اینکه تا پایان این مقاله با ما همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
سوال!
شما از چه روش‌هایی برای مراقبت از صدا یا ترمیم صدای آسیب‌دیدۀ خود استفاده می‌کنید؟
لطفا نظرات و تجربیات خود را زیر همین پست با سایر همکاران در میان بگذارید.
منابع انگلیسی که می‌توانید استفاده کنید: www.edsys.in ،www.weareteachers.com ،www.teachstarter.com
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: