آنچه در این مقاله می‌خوانید
کمالگرایی را می‌توان معضلی دانست که اگر گریبانتان را بگیرد، در تمام بخش‌های زندگی ورود می‌کند. چه یک کار ساده مانند درست کردن وعده ناهار خانواده باشد چه مطالعه و درس خواندن. کمالگرایی در مطالعه آنقدر می‌تواند عمیق شود که شما را بارها به همان صفحه‌ای که هستید برگرداند. آن هم فقط برای آن‌که مطمئن شوید مطلب را درک کرده‌اید.
برای دانش‌آموزان نیز به صورت بیش از حد درس خواندن جهت اطمینان از کسب بالاترین نمره خود را نشان می‌دهد. برای آن‌که بدانید چطور با کمال گرایی در مطالعه مقابله کنیم، لازم است توسط رواشناسی تربیتی ابتدا بدانید این رفتار چطور خود را نشان می‌دهد و چه معایبی دارد. در نهایت راهکارهای مقابله‌ای را یاد بگیرید. این موضوعات در این مقاله بررسی شده‌اند.
کمال گرایی در مطالعه و درس خواندن
احتمالا بارها با دانش‌آموزانی سروکار داشته‌اید که می‌گویند باید شاگرد اول شوم یا باید در کنکور جزو نفرات برتر باشم. شاید هم خودتان یکی از این دانش‌آموزان باشید. در این صورت باید بدانید که درگیر کمال گرایی هستید. حتی ممکن است ببینید دوستتان به دلیل این که می‌خواهد نفر اول کنکور باشد ولی مطئن نیست که می‌تواند یا نه اصلا درس نمی‌خواند و می‌گوید:« اگر قرار نیست نفر اول باشم، اصلا نمی خواهم درس بخوانم.»
کمال گرایی در درس خواندن به دنبال داشتن اهداف بلند پروازانه، استانداردهای بالا و غیر معقول یا حتی اعتماد به نفس پایین به وجود می‌آید. وقتی که ساعت‌ها را به مطالعه یک مبحث اختصاص می‌دهید، بارها به صفحات قبلی رجوع می‌کنید و یک تمرین را بارها حل می‌کنید، دچار کمال گرایی هستید.
چنین افرادی اغلب قادر نیستند فرایند درس خواندن و مطالعه را کامل کنند یا حتی در صورت تکمیل آن، راضی نخواهند بود. در نتیجه حتی به خود سرزنشگری هم دچار می‌شوند.
دلایل کمالگرایی در مطالعه
حتما والدینی را دیده‌اید که معتقدند فرزندشان همیشه بهترین است و در همه کارها از همه جلوتر است. آن‌ها نمی‌دانند که در اصل فرزندشان دچار کمال گرایی است و اضطراب زیادی را تجربه می‌کند. در واقع پدر و مادر کمال گرا، فرزندشان را نیز کمال گرا بار می‌آورند.
در طرف دیگر دانش‌آموزی را داریم که ممکن است به دلیل تجربه رها شدگی و ایجاد طرحواره رها شدگی و بی‌اعتمادی بخواهد با کمال گرایی عزت نفس و اعتماد به نفس تحلیل رفته خود را بازیابی کند. این دانش‌آموزان می‌خواهند با بهترین بودن خود را ثابت کنند یا به‌صورت شرطی دوست داشته شوند.
معایب کمال گرا بودن در مطالعه
مهمترین اتفاقی که برای دانش‌آموزان یا افراد کمال گرا در مطالعه می‌افتد، گیر کردن در تله‌های آن است. اولین تله کمال گرایی اهمال کاری نام دارد. به‌طوری‌که فرد از اضطراب نرسیدن به هدف، کاری را شروع نمی‌کند.
این موضوع توسط آرلین واکر و الکسا هیلی دو روانشناس در دانشکده روانشناسی دانشگاه دیکین نیز بررسی شده است. هر دو آن‌ها متوجه شدند، دانش‌آموزان کمال گرا کمتر از بقیه به سراغ درس خواندن از روی برنامه‌ریزی درسی می‌روند. چرا که مدت زمان طولانی را به چیدن یک برنامه کامل و پر کار می‌گذارنند. حال آن‌که برنامه‌شان با توانایی‌های آن‌ها و کل واقعیت همخوانی ندارد. به‌همین‌سبب آن را رها می‌کنند.
همچنین این دو روانشناس با تاکید بر یافته‌های جین مک گونیگال و برنه براون می‌گویند:« دانش‌آموزان کمال گرایی که کارهای خود را به تعویق می‌اندازند، بیشتر به اضطراب ناشی از تمام نکردن درس یا کارهای دیگر دچار می‌شوند. اضطرابی که به مرور تبدیل به افسردگی خواهد شد.»
متاسفانه در تمام دنیا در مدارس و دانشگاه‌ها، محیط رقابتی اغلب افراد را به سمت کمال گرایی سوق می‌دهد. کامل بودن خواسته تمام انسان‌هاست، اما قرار نیست همه در سطح صد قرار داشته باشند. کمال گرایی می‌تواند تا آنجا پیش برود که تبدیل به یک اختلال روانی شود. روی تمام زندگی فرد تاثیر بگذارد و حتی روابط او را نابود کند.
راهکارهایی برای مقابله با کمالگرایی در مطالعه
اولین راه برای غلبه بر کمال گرایی، کنار گذاشتن خیال‌پردازی‌های بلندپروازانه است. خیال‌پردازی به خودی خود اشکالی ندارد و حتی می‌تواند لذت‌بخش باشد و باعث شود تا فردی برای رسیدن به خیال و آرزوی خود تلاش کند.
از طرفی اگر این خیال‌پردازی غیرواقعی باشد و از حد توانایی افراد فراتر رود، نرسیدن به آن به منزله شکست برای فرد خواهد بود. به‌این‌ترتیب فرد دچار سرخوردگی و افسردگی می‌شود. پس از آن‌که افکار خود را بر مبنای واقعیت وجودی و توانایی‌های خود تنظیم کردید با چند راهکار ساده می‌توانید از کمال گرایی عبور کنید.
پذیرش ناکاملی
اولین قدم برای غلبه بر کمال گرایی در مطالعه، پذیرش این موضوع است که هیچ انسانی کامل نیست و قرار نیست تمام کارها در بالاترین استاندارد ممکن انجام شود. بپذیرید حتی در درس خواندن نیز ممکن است خیلی عوامل مانع از دستیابی شما به هدف شود.
فرض کنید که روزها و شب‌های زیادی را برای درس خواندن و قبولی در کنکور وقت گذاشته‌اید. شب قبل از کنکور حسابی مریض می‌شوید و در جلسه کنکور اصلا تمرکز ندارید. فرد کمال گرا خود را مقصر می‌داند و نمی‌پذیرد این اتفاق از حیطه اختیارات او خارج است و دائم خود را سرزنش می‌کند. درحالی‌که بهتر است با این موضوع کنار بیایید که چنین اتفاقی ممکن است برای هر کس دیگری به صورت مشابه رخ دهد.
یادداشت کردن افکار کمال گرایانه
آنچه در ذهنتان می‌گذرد را یادداشت کنید. در این صورت واقعی و عینی با افکار کمال گرایانه خود روبرو خواهید شد. وقتی افکارتان را می‌نویسید و دوباره آن‌ها را می‌خوانید، متوجه خواهید شد که چقدر برخی از آن‌ها دور از واقعیت هستند و رسیدن به آن‌ها عملا امکان‌پذیر نیست.
اولویت بندی اهداف مطالعه
اگر قرار است کمال گرایی در مطالعه را کنار بگذارید، مباحثی که قرار است خوانده شود را اولویت‌بندی کنید. سپس برای خودتان زمان تعیین کنید. خودتان را مجبور کنید در مدت زمان تعیین شده و نه بیشتر، آن مبحث را تمام کنید. در این صورت بهتر می‌توانید روی برنامه پیش بروید. به عقب باز نمی‌گردید و روی هدف تمرکز می‌کنید. برای تشویق شدن به ادامه هم می‌توانید برای خودتان پاداش در نظر بگیرید.
اشتباه کنید
اشتباه کردن برای کمال گرایان جرمی نابخشودنی است. افراد کمال گرا چه در مطالعه و درس خواندن و چه در بخش‌های دیگر زندگی به خود اجازه اشتباه نمی‌دهند. اگر بتوانید خود را به اشتباه کردن وادار کنید، قادر خواهید بود از بند کمال گرایی خلاص شوید. شما هم انسانید و همه انسان‌ها واجب‌الخطا هستند.
جمع بندی
وقتی از کمال گرایی سخن می‌گویید و می‌خواهید بدانید چطور با کمال گرایی در مطالعه مقابله کنیم؟ نشانه خوبی است. کمال گرایان اغلب زندگی پر استرسی دارند و استانداردهای بالا، لذت زندگی را برایشان کمرنگ می‌کند.
اگر صرفا در بخش‌هایی از زندگی مانند مطالعه و درس خواندن دچار کمال گرایی باشد و هنوز کمال گرایی برایتان تبدیل به اختلال نشده، راحت‌تر می توانید بر آن غلبه کنید. به خودتان اجازه اشتباه کردن دهید و برنامه‌ریزی کنید که با اولویت‌بندی مباحث بیشتری را در زمان کمتر بخوانید. در این صورت به‌زودی از تله کمال گرایی خلاص خواهید شد.
سوالات متداول
- کمالگرایی در مطالعه چیست؟
خواندن مداوم یک مبحث یا حتی یک صفحه که از اضطراب نفهمیدن مبحث یا جا انداختن مطلب ناشی می‌شود. - کمالگرایی در مطالعه چه معایبی دارد؟
نمی‌توانید به موقع مطالب را تمام کنید. مثلا اگر برای امتحان درس می‌خوانید ممکن است برخی مطالب به موقع جمع نشود. - کمالگرایی در مطالعه چه عواقبی دارد؟
باعث ایجاد احساس اضطراب می‌شود. اهمالگری را در پی دارد و اجازه نمی‌دهد از مطالبی که می‌خوانید لذت ببرید. - چطور می‌توان بر کمال گرایی غلبه کرد؟
با اولویت‌بندی مطالب و برنامه‌ریزی صحیح برمبنای توانمندی‌های خودتان. نوشتن افکار غیر واقعی و هدف گذاری براساس واقعیت.
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: