عصر جدید، عصر علم و تکنولوژی است. ما در دنیایی پویا و پیشرفته زندگی می‌کنیم و این پیشرفت را مدیون تکنولوژی هستیم. اکثر افراد در زندگی روزمرۀ خود دائما در حال استفاده از ابزارهای تکنولوژیک هستند. صنعت آموزش نیز ار این تغییرات و پیشرفت‌ها بی بهره نبوده است. تکنولوژی، تغییرات بزرگی را در روش‌های آموزش و یادگیری ایجاد کرده است.
البته بسیاری از افراد به اشتباه تکنولوژی آموزشی را محدود به ابزارها و نرم‌افزارهای آموزشی می‌دانند که توسط معلم یا دانش‌آموز برای دستیابی به اهداف آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اگر چه که تکنولوژی آموزشی این مورد را نیز شامل می‌شود، اما دامنۀ آن بسیار وسیع‌تر از این دیدگاه است.
در این مقاله به بررسی موضوع تکنولوژی آموزشی پرداخته‌ایم. همچنین به برخی از تعاریف، مزایا و رویکردهای تکنولوژی آموزشی نیز اشاره شده است. لطفا با ما همراه باشید.
تعریف تکنولوژی آموزشی
نکنولوژی آموزشی به طور کلی عبارت است از علم به کارگیری تکنیک‌ها، روش‌ها و ابزارهایی که با استفاده از آن‌ها می‌توان به اهداف یاددهی و یادگیری دست پیدا کرد.
تعاریف آکادمیک متعددی در مورد تکنولوژی آموزشی وجود دارد که در اینجا به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
تکنولوژی آموزشی عبارت است از به کارگیری دانش علمی، در رابطه با شرایط یاددهی و یادگیری به منظور بهبود این شرایط و افزایش اثربخشی تدریس و آموزش (Leith, 1967).
تکنولوژی آموزشی را می‌توان علم فنون و روش‌هایی دانست که با استفاده از آن‌ها، اهداف آموزشی محقق می‌شوند (Mitra, 1968:4).
تکنولوژی آموزشی را می‌توان به صورت “به کارگیری قوانین و آخرین اکتشافات دنیای علم و فناوری در فرآیند یاددهی و یادگیری” تعریف کرد (Kulkarni, 1969).
فناوری آموزشی به کاربرد تکنیک‌ها و مهارت‌های مدرن در سیستم آموزشی مربوط می‌شود. این موضوع شامل کنترل فضای آموزشی و تسهیل فرآیند یادگیری با استفاده از رسانه‌ها و روش‌های مختلف است تا جایی که تأثیرات آن بر امر یادگیری کاملا مشهود باشد (Unwin, 1969).
مزایای تکنولوژی آموزشی
در این بخش به برخی از مزایای استفاده از نکنولوژی آموزشی اشاره می‌کنیم.
1. بهبود کیفیت تدریس معلمان و اساتید
تکنولوژی آموزشی، ابزارها، رسانه‌ها و روش‌هایی را در اختیار معلمان و اساتید قرار می‌دهد که با استفاده از آن‌ها می‌توانند برنامه‌های آموزشی جذاب‌تر و انگیزه‌بخش‌تری را برای شاگردان در نظر بگیرند. این موضوع باعث بهبود کیفیت تدریس معلمان و یادگیری دانش آموزان می‌شود.
2. خلق روش‌های نوین تدریس
بدون استفاده از نکنولوژی آموزشی، دانش‌آموزان سر کلاس‌های درس و پشت نیمکت‌های خشک می‌نشستند و شنوندۀ مطالب آموزشی بودند. اما امروزه و با کمک فناوری‌های آموزشی، معلمان این امکان را دارند تا از روش‌های آموزشی پیشرفته مانند تدریس آنلاین، تدریس معکوس، ابزارهای آموزشی و ارتباطی مختلف و فرمت‌های محتوایی متنوع مانند پادکست، ویدیو و غیره استفاده کنند.
3. توسعۀ عدالت آموزشی
فناوری آموزشی شرایطی را فراهم می‌کند تا اکثریت افراد جامعه، صرف نظر از موقعیت اقتصادی و اجتماعی و مکانی، از امکاتات یکسان آموزشی برخوردار شوند.
4. فراهم کردن فرصتی برای یادگیری مادام‌العمر
با کمک ابزارهایی که فناوری آموزشی ارائه می‌کند، همۀ افراد در هر شرایطی می‌توانند به طور صورت مستمر در حال یادگیری و آموزش باشند. بدون استفاده از این ابزارها، آموزش تنها به مدارس و دانشگاه‌ها محدود می‌شد. اما در حال حاضر امکان یادگیری مادام‌العمر برای همه وجود دارد.
5. آماده‌سازی دانش‌آموزان برای آینده
به وضوح، در آینده همه چیز بر فناوری و تحولات دیحیتال متمرکز خواهد بود. بنابراین اگر دانش‌آموزان از سنین پایین و در مدارس با استفاده از فناوری آشنا شوند در آینده نیز به راحتی خود را با شرایط تطبیق می‌دهند و مشکلی برای ارتباطات یا پیدا کردن شغل نخواهند داشت.
6. کاهش هزینه‌های یادگیری
هر چقدر که دسترسی به منابغ آموزشی راحت‌تر و فراوانی این منابع بیشتر باشد، احتمالا هزینه‌های کلاس‌ها و منابع آموزشی کاهش پیدا می‌کند. حتی در بسیاری از مواقع به دلیل وجود منابع رایگان و باکیفیت آموزشی، دانش‌آموزان و علاقمندان به یادگیری، نیازی به هیچ هزینه‌ای برای دستیابی به این منابع ندارند.
رویکردهای تکنولوژی آموزشی
سه رویکرد اصلی در تکنولوژی آموزشی وجود دارد که عبارتند از رویکرد سخت‌افزاری، رویکرد نرم‌افزاری و رویکرد سیستمی.
1. رویکرد سخت‌افزاری معمولا با محصولات آموزشی سروکار دارد. محتواها و ابزارهای آموزشی مختلف مانند نمودار، اسلاید، پادکست، ویدیو، پروژکتور، رکوردر، کامپیوتر، ویدیو پلیر، نرم‌افزارهای آموزشی و غیره، بخشی از این رویکرد هستند.
2. رویکرد نرم‌افزاری که تحت عنوان تکنولوژی تدریس نیز شناخته می‌شود، بیشتر به جنبه‌های رفتاری و روانشناسی یادگیری می‌پردازد. این رویکرد شامل راهکارها و مدل‌های تدریس، روش‌های ارزشیابی، برنامه‌ریزی درسی و غیره است.
بر خلاف رویکرد سخت‌افزاری که محصول-محور است، رویکرد نرم‌افزاری، فرآیند-محور است. در واقع این دیدگاه از علم روانشناسیِ یادگیری استفاده می‌کند تا راهکارها و محصولاتی را برای بهبود فرآیند یاددهی و یادگیری، شناسایی و معرفی کند.
3. سیستم در واقع مجموعه‌ای از اجزاست که در یک رابطۀ منظم و به صورت هماهنگ با یکدیگر فعالیت می‌کنند. برای مثال مدارس به عنوان یک سیستم اجتماعی در نظر گرفته می‌شوند. کلاس‌ها، دانش‌آموزان و معلمان به عنوان زیرمجموعه‌هایی از این سیستم در نظر گرفته می‌شوند.
رویکرد سیستمی در تکنولوژی آموزشی معمولا به دنبال موارد زیر است:
- شناسایی و بیان اهداف آموزشی که باید به آن‌ها دست پیدا کرد
- شناسایی فرآیندها، متدها، تکنیک‌ها و راهکارهایی که در دستیابی به اهداف مذکور مؤثرند
- ارزیابی فرآیندها و راهکارهای استفاده شده در مسیر دستیابی به اهداف
- بررسی و ارزیابی کل سیستم و هماهنگی بین بخش‌های مختلف آن
معرفی رشته تکنولوژی آموزشی
رشتۀ تکنولوژی آموزشی یکی از گرایش‌های رشتۀ علوم تربیتی در دورۀ کارشناسی ارشد است. هدف این رشته تربیت متخصصانی است که توانایی شناسایی و درک مشکلات موجود در حوزۀ یاددهی و یادگیری را داشته باشند و برای رفع این مشکلات راهکارهای فناورانه و روانشناسانه ارائه دهند.
بنابراین اگر به سه حوزۀ آموزش، روانشناسی و فناوری علاقمند هستید، احتمالا رشتۀ تکنولوژی آموزشی گزینۀ مناسبی برای ادامۀ تحصیل شما خواهد بود و می‌توانید تا مقطع دکتری این رشته را ادامه دهید.
اما در مورد رشتۀ تکنولوژی آموزشی این نکته را نیز در نظر داشته باشید که در کشور هیچ سازمانی دارای موقعیت شغلی تحت عنوان تکنولوژیست آموزشی نیست. بنابراین پیدا کردن شغل مناسب با این رشته به احتمال زیاد کمی دشوار خواهد بود. پیشنهاد می‌کنیم قبل از تصمیم گیری در این مورد، حتما با کارشناسان این حوزه مشورت کنید.
همکاری با استادبانک، یکی از برترین مؤسسات تدریس خصوصی در ایران
در این مقاله به بررسی موضوع تکنولوژی آموزشی پرداختیم. برخی تعاریف آکادمیک فناوری آموزشی، اهداف، مزایا و رویکردهای آن نیز ارائه شد. همچنین معرفی کوتاهی از رشتۀ تکنولوژی آموزشی نیز در اختیار شما همکاران گرامی قرار گرفت.
در صورتی که به مطالعۀ سایر مقالات در زمینۀ روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم به بخش‌های مختلف مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید.
همچنین اگر به تدریس خصوصی علاقه دارید می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و مراحل ثبت نام معلم خصوصی را طی کنید یا از طریق شماره 02191005343 با مشاورین ما در ارتباط باشید.
استادبانک همواره در تلاش است تا با همکاری برترین معلمان و اساتید کشور و با استفاده از تجربیات آن‌ها، نقشی تأثیرگذار در گسترش دانش، به روزرسانی اطلاعات معلمان و معرفی آن‌ها به دانش‌آموزان و دانشجویان کشور داشته باشد. هدف ما بالا بردن سطح کیفیت آموزش معلمان و ساختن آینده‌ای روشن برای فرزندان این سرزمین است.
