اختلالات یادگیری

اختلالات یادگیری یکی از شایع‌ترین مشکلات دانش‌آموزان ابتدایی است، که چالش‌هایی را برای معلمان و والدین آن‌ها نیز ایجاد می‌کند.

بر اساس مقاله‌ای که در سایت ScienceDaily منتشر شده است، بیش از 10 درصد دانش‌آموزان، با مشکلات مربوط به اختلالات یادگیری دست و پنجه نرم می‌کنند. برخی از کودکان نیز درگیر بیش از یک نوع اختلال یادگیری هستند.

بی توجهی به مشکلات یادگیری، و عدم درمان آن‌ها، می‌تواند چالش‌های فراوانی را در زمینۀ تحصیلی، کاری و زندگی شخصی، برای افراد ایجاد کنند.

به دلیل اهمیت این موضوع، بخشی را در مجله اساتید استادبانک، تحت عنوان اختلالات یادگیری در نظر گرفته‌ایم. تلاش می‌کنیم تا در این بخش به چالش‌ها، راهکارها و جدیدترین دستاوردها در زمینۀ مشکلات یادگیری دانش‌آموزان بپردازیم.

اختلال یادگیری چیست؟

اصطلاح اختلال یادگیری (Learning Disability) یا LD، برای اولین بار در سال 1962 توسط ساموئل کرک (Samuel Alexander Kirk) روانشناس آمریکایی مطرح شد.

علل به وجود آمدن اختلالات یادگیری

بر اساس نظر کارشناسان، برای به وجود آمدن مشکلات یادگیری، یک دلیل واحد و مشخص وجود ندارد. با این حال نقش برخی از عوامل، در ایجاد اختلال یادگیری اثبات شده است.

وراثت: مشاهده شده است که اگر فردی در یک خانواده دچار اختلال یادگیری باشد، به احتمال زیاد فرد دیگری نیز در آن خانواده وجود دارد که از این اختلال رنج می‌برد.

بیماری در حین تولد یا پس از آن: یک بیماری یا آسیب جدی در حین تولد یا پس از آن ممکن است باعث ایجاد اختلالات یادگیری شود. همچنین مصرف مواد مخدر یا الکل در دوران بارداری، ضربه‌های فیزیکی، زایمان زودرس یا طولانی مدت نیز از جمله عوامل تأثیرگذار هستند.

شرایط دوران نوزادی: یک حادثه استرس‌زا پس از تولد، مانند تب بالا، ضربه به سر، یا تغذیه نامناسب می‌تواند منجر به اختلال یادگیری شود.

شرایط محیطی: قرار گرفتن در معرض سمومی مانند سرب از طریق اسباب‌بازی‌ها یا روش‌های دیگر، از جمله علل ایجاد مشکلات یادگیری به شمار می‌آیند.

ساختار مغز: مطالعات تصویربرداری از مغز، نشان دادند که در ساختار مغز افرادی که دچار اختلال یادگیری هستند و افراد سالم، تفاوت‌هایی وجود دارد که مربوط به بخش مهارت‌های یادگیری در مغز هستند.

شایع ترین اختلالات یادگیری

از جمله مهم‌ترین و رایج‌ترین انواع اختلالات یادگیری، می‌توان به سه اختلال خواندن (Dyslexia)، دیکته‌نویسی  (Dysgraphia) و ریاضی  (Dyscalculia) اشاره کرد.

مشکلات درسی و یادگیری ناشی از معلولیت‌های بینایی، شنوایی، حرکتی، اوتیسم، شرایط فرهنگی، محیطی، اقتصادی و غیره را نمی‌توان جزو اختلالات یادگیری در نظر گرفت.

این ویژگی‌ها نشان‌دهندۀ علایق کودک هستند و نباید آن‌ها را به عنوان ناتوانی یادگیری در نظر گرفت.

نکتۀ مهم: کودکان دارای ناتوانی یادگیری بیشتر در معرض مشکلاتی مانند اختلال توجه یا رفتارهای مخرب هستند. حدود 25 درصد از کودکانِ مبتلا به اختلال خواندن، دچار ADHD نیز هستند. برعکس، تخمین زده می شود که بین 15 تا 30 درصد از کودکان مبتلا به ADHD با اختلالات یادگیری نیز دست و پنجه نرم می‌کنند.

علائم اختلالات یادگیری

در دوران رشد، به طور طبیعی، انتظار می‌رود کودک مجموعۀ خاصی از مهارت‌های شناختی و حرکتی اولیه را کسب کند. هر گونه تأخیر قابل توجه در کسب یک یا چند مورد از این مهارت‌ها، می‌تواند نشانۀ اختلال یادگیری باشد.

در ادامه به برخی از علائم اختلالات یادگیری در دوره‌های مختلف تحصیلی اشاره می‌کنیم.

♦ در بخشِ اختلالات یادگیریِ سایت معلمان استادبانک نیز در مقالات جداگانه به علائم هر یک از 4 نوع اختلال رایج یادگیری اشاره شده است. پیشنهاد می‌کنیم این مقالات را نیز مطالعه کنید.

تأثیر اختلالات یادگیری روی زندگی دانش‌آموزان

اختلال یادگیری علاوه بر اینکه فرآیند یادگیری را در دانش‌آموز دچار مشکل می‌کند، می‌تواند منجر به کاهش اعتماد به نفس او نیز شود. همچنین این اختلالات می‌‌تواند فرد را در انجام کارهای روزمره دچار مشکل کند.

برای مثال فردی که دچار اختلال یادگیری ریاضی است در انجام کارهای زیر نیز با چالش مواجه خواهد شد:

• آشپزی
• خرید
• محاسبۀ هزینه‌ها
• مدیریت زمان
• رانندگی (به دلیل ناتوانی در تشخیص جهت‌ها)
• و سایر کارهایی که به مهارت‌های پایه‌ای ریاضی نیاز دارند

در نتیجه تشخیص زودهنگام این اختلالات و تلاش برای درمان نسبی و یا کاهش اثرات آن‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است.

تشخیص اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان 

شناسایی و تشخیص ناتوانی‌های یادگیری، یک فرآیند پیچیده است.

در اولین قدم، ضروری است که کودک به لحاظ بینایی، شنوایی و سایر مشکلاتی که منجر به پایین آمدن توانایی یادگیری دانش‌آموز می‌شود، مورد بررسی قرار گیرد.

در صورتی که دانش‌آموز در این موارد دچار مشکل نباشد، لازم است از طریق تست‌های مختلف که برای شناسایی اختلالات یادگیری در نظر گرفته شده است، این موضوع به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد.

توجه داشته باشید که این ارزیابی‌ها باید توسط یک روانشناس یا فرد متخصص انجام شود.

درمان اختلالات یادگیری 

درمان قطعی برای اختلالات یادگیری وجود ندارد، اما معلم‌ها و والدین با روش‌های مختلفی می‌توانند به دانش‌آموز کمک کنند تا اختلال یادگیری خود را مدیریت کنند. به گونه‌ای که هم درس‌ها را بهتر یاد بگیرند و هم در بقیۀ جنبه‌های زندگی پیشرفت کنند.

تشخیص زودهنگام این مشکلات، شانس درمان آن‌ها را نیز تا حد زیادی افزایش می‌دهند.

بنابراین در صورتی که علائمی از ناتوانی‌های یادگیری را در دانش‌آموز خود مشاهده کردید، هر چه سریع‌تر موضوع را با والدین در میان گذاشته و او را به یک مشاور یا روانشناس ارجاع دهید.

توصیه‌های بسیار مهم به معلمان در رابطه با اختلالات یادگیری

1. معلم -به خصوص در کلاس خصوصی که تمام توجه او معطوف به یک دانش‌آموز است- اولین کسی است که می‌تواند متوجه مشکلات یادگیری دانش‌آموز خود ‌شود، نوع اختلال را شناسایی کرده و برای رفع آن اقدام کند.

 در صورتی که معلم اطلاعات و دانش کافی برای شناسایی انواع مشکلات یادگیری را نداشته باشد ممکن است این اختلالات برای همیشه پنهان بمانند و در نتیجه دانش‌آموز، سال‌های تحصیل خود را به سختی بگذراند و حتی از ادامۀ تحصیل منصرف شود.

2. بعد از تشخیص نوع اختلال، معلم باید بتواند برنامه‌های آموزشی ویژه‌ای را برای دانش‌آموز خود در نظر بگیرد.

درک شرایط دانش‌آموز و همدلی کردن با او به تنهایی کافی نیست. بلکه به عنوان یک معلم ابتدایی حرفه‌ای، باید تلاش کنید تا از تکنیک‌های تدریس و نکلیف‌دهی اثربخش برای این دسته از شاگردان استفاده نمایید.

♦ مطالعۀ کتاب‌های اختلال یادگیری و مقالاتی که در آکادمی اساتید استادبانک در رابطه با مشکلات یادگیری دانش‌آموزان ارائه شده است، می‌توانند در این زمینه بسیار کمک کننده باشند.

3. اما یکی از مهم‌ترین نکات در مورد اختلالات یادگیری دانش‌آموزان ابتدایی، مطلع کردن والدین از وجود چنین اختلالی در فرزندشان است.

بنابراین روشی که معلم برای مطلع کردن والدین از اختلال یادگیری فرزندشان به کار می‌گیرد، به اندازۀ کمک به این دانش‌آموزان، حائز اهمیت است.

در مقالۀ 8 نکتۀ اساسی در مورد مطلع کردن والدین از اختلالات یادگیری فرزندشان، به بررسی این موضوع پرداخته‌ایم. مطالعۀ این مقاله به شما کمک می‌کند تا به شیوه‌های مؤثرتری والدین را در جریان مشکلات یادگیری فرزندشان قرار دهید.

4. خوشبختانه در موارد بسیاری مشاهده شده زمانی که این دسته از دانش‌آموزان، توسط یک معلم خصوصی تحت آموزش قرار گرفته‌اند پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند. به همین دلیل، اگر دانش‌آموز شما با چنین مشکلاتی مواجه است، حتما یک معلم خصوصی باتجربه در زمینۀ اختلالات یادگیری را به او پیشنهاد دهید.

5. مطالعۀ راهکارهای ارائه شده در مقالات مختلف آکادمی اساتید استاد، می‌تواند در مدیریت مشکلات یادگیری دانش‌آموزتان بسیار کمک کننده باشد.

معرفی کتاب برای مطالعه در زمینۀ اختلالات یادگیری

در مجله اساتید استادبانک مقالات محتلفی در زمینۀ شناسایی و بهبود مشکلات یادگیری منتشر شده است. عناوین این مقالات را در انتهای همین صفحه می‌توانید مشاهده کنید.

همچنین کتاب‌های مفیدی در این زمینه معرفی شده است که از جملۀ آن‌ها می‌توان به سه کتاب درمان اختلالات خواندن، درمان اختلالات دیکته‌نویسی و درمان اختلالات ریاضی نوشتۀ دکتر مصطفی تبریزی اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این کتاب‌ها روی لینک زیر کلیک کنید.

تربیت و استخدام معلم خصوصی در پلتفرم تدریس خصوصی استادبانک 

در این مقاله از سایت معلمان استادبانک، نگاهی جامع و گذرا به موضوعات مربوط به اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان داشتیم. در مقالات انتهای صفحه، این موضوعات را با جزییات بیشتری مورد بررسی قرار داده‌ایم. در صورت علاقه به این مبحث، پیشنهاد این مقالات را نیز مطالعه کنید.

همچین در کنار مطالعۀ این مقالات، می‌توانید وارد سایت تدریس خصوصی استادبانک شوید و با عضویت در بخش اساتید، هم به کسب درآمد از تدریس خصوصی بپردازید و هم به صورت رایگان از دوره‌های آموزشی مانند اخلاق حرفه‌ای تدریس خصوصی و تکنیک‌های تدریس آنلاین استفاده کنید.

با شرکت در این دوره‌ها علاوه بر افزایش دانش خود و دسترسی به هزاران تجربۀ ثبت شده توسط اساتید استادبانک، شانس خود را برای جذب شاگردان بیشتر، افزایش خواهید داد.

اگر در زمینۀ مراحل استخدام معلم خصوصی در استادبانک سؤالی دارید می‌توانید از طریق شماره‌ 02191005343 با مشاورین ما در ارتباط باشید.