آنچه در این مقاله می‌خوانید
وارد شدن به حرفۀ معلمی، چه به عنوان معلم رسمی آموزش و پرورش و چه به عنوان معلم خصوصی یا معلم حق‌التدریس، کار چندان دشواری نیست. برای وارد شدن به آموزش و پرورش، کافیست در آزمون استخدامی شرکت کنید و یا از طریق کنکور، برای قبولی در رشتۀ تربیت معلم اقدام کنید.
در مورد معلم خصوصی، کار از این هم ساده‌تر است. کافیست در یکی از پلتفرم‌های تدریس خصوصی مانند استادبانک ثبت نام کنید و یا خودتان به صورت شخصی دست به کار تبلیغات و معرفی مهارت‌های تدریس خود شوید.
آنچه که دشوار است، تبدیل شدن به بهترین معلم یا یک معلم خوب و اثرگذار است. دستیابی به چنین جایگاهی به ارزیابی‌های مستمر، شناسایی نقاط ضعف، توسعۀ فردی و توسعۀ شغلی فراوانی از سوی معلم نیاز دارد.
در این مقاله از مجله اساتید استادبانک (معتبرترین سامانۀ انتخاب معلم خصوصی در کشور) قصد داریم تا ویژگیهای بهترین معلمها را از دید منابع علمی دنیا و به زبان بسیار ساده مورد بررسی قرار دهیم. سپس در مقاله‌ای جداگانه، نمونه‌هایی از برترین معلمان دنیا و ایران را به شما معرفی می‌کنیم. لطفا تا پایان این نوشته، همراه ما باشید.
۱. تسلط بر موضوعات درسی و دانش موضوعی عمیق
شغل معلمی را می‌توان مادر تمامی مشاغل و تخصص‌ها دانست. معلمان، تربیت کنندۀ اساتید، پزشکان، مدیران، مهندسان، وکلا و سایر متخصصان آینده هستند.
بنابراین یک معلم نمونه نه تنها باید روی موضوعی که تدریس میکند تسلط داشته باشد، بلکه لازم است در مورد سایر موضوعات مرتبط با آن درس نیز اطلاعات کافی را به دانش‌آموزان خود ارائه کند.
همۀ معلمانی که دانش موضوعی و سواد کافی دارند، لزوما در جایگاه بهترین معلم قرار نمی‌گیرند. اما به وضوح، معلمی هم که دانش کافی ندارد را نمی‌توان به عنوان یک معلم خوب معرفی کرد.
یکی از مهم‌ترین ویژگیهای برترین معلمان دنیا، به خصوص معلمان ابتدایی، که در بسیاری از مقالات علمی نیز به آن اشاره شده است، دانش عمیق و گسترده در رابطه با موضوع درسی است.
تسلط روی درس مورد نظر و همچنین داشتن اطلاعاتی فراتر از سطح کتاب، باعث می‌شود تا معلم سؤالات دقیق‌تر، عمیق‌تر و کاربردی‌تری را در حین تدریس مطرح کند. این امر به نوبۀ خود باعث افزایش درک دانش‌آموزان از موضوع درس و دستیابی به اهداف یادگیری می‌شود (Strong, 2018).
۲. توانمند بودن معلم در مهارت‌های ارتباطی
تحقیقات نشان می‌دهند که تسلط معلم بر دانشِ موضوعی، تنها ۵۰ درصد بر روی موفقیت شغلی او تأثیر می‌گذارد. ۵۰ درصدِ دیگر این موفقیت، به مهارت‌های ارتباطی او -ارتباط بین معلم و دانش‌آموز، ارتباط معلم با اولیای دانش‌آموزان و ارتباط با سایر همکاران- بستگی دارد.
همچنین مشخص شده است که میزان ارتباط و تعامل بین معلم و دانش‌آموز، تأثیر مستقیمی بر روی موفقیت تحصیلی شاگردان دارد (۲۰۱۷ ,Salahuddin Khan, Alamgir Khan).
با توجه به این نکته، می‌توان مهارت‌های ارتباطی بالا را یکی از ویژگیهای بهترین معلم‌های جهان در نظر گرفت. این مهارت‌ها هم به صورت کلامی و هم غیرکلامی نمود پیدا می‌کنند.
در وهلۀ اول معلم باید فن بیان قوی داشته باشد و بتواند مطالب درسی را به بهترین شکل به دانش‌آموزان منتقل کند.
استفادۀ مناسب از زبان بدن، گوش دادن فعال، نحوۀ بازخورد دادن به دانش‌آموزان، استفادۀ به موقع از قاطعیت یا شوخ طبعی، ایجاد انگیزه در شاگردان، شفافیت و وضوح در کلام، توانایی ایجاد همکاری بین دانش‌آموزان، از جمله مواردی هستند که نشان‌دهندۀ سطح توانایی معلم در برقراری ارتباط مؤثر با شاگردان است.
در مقالۀ زیر به نکات و جزییات بیشتری در زمینۀ مهارت‌های ارتباطی معلم اشاره شده است. مطالعه بیشتر: ارتباط معلم با دانش آموزان، والدین و همکاران
۳. توانایی ایجاد محیط یادگیری امن و حمایتی
بهترین معلم های ایران و جهان، از تأثیر یک محیط یادگیری امن، مثبت و حمایتی، روی افزایش مشارکت دانش‌آموزان و پیشرفت تحصیلی آنها غافل نیستند.
اگر دانش‌آموزان در کلاس احساس امنیت نداشته باشند، نمی‌توانند در بحث‌های کلاسی شرکت کنند، افکار و عقاید خود را مطرح کرده، درخواست کمک کنند و سؤالات خود را آزادانه بیان کنند. در نتیجه سطوح بالای مشارکت و یادگیری در کلاس اتفاق نمی‌افتد.
ثابت شده است که روابط حمایتی بین معلم و دانش‌آموز، این فرضیه که “دانش‌آموزان کم بضاعت، موفقیت تحصیلی کمتری دارند” را نقض می‌کنند. (O’Connor & McCartney, 2007).
برای ایجاد محیط یادگیری امن و مثبت چه کنیم؟
به عنوان یک معلم خوب باید نسبت به دانش‌آموزان خود شناخت کافی به دست آورید و به آنها این اطمینان را بدهید که از قضاوت، تحقیر و تنبیهات غیراصولی، در امان هستند.
نگرش مثبت، احترام به دانش‌آموزان، دلسوزی و همدلی با آنها نیز در ایجاد محیط امن و قابل اعتماد بسیار کمک کننده هستند.
♦ سعی کنید در ابتدای سال، نام همۀ دانش‌آموزان را یاد بگیرید. برای آنها این فرصت را فراهم کنید تا با اطمینان خاطر در مورد مشکلات و مسائلشان با شما صحبت کنند. در گفتگوهای خود با دانش‌آموزان، حس همدلی و حمایت را به آنها منتقل کنید. هرگز عقاید و افکارشان را قضاوت نکنید یا مورد تمسخر قرار ندهید.
♦ ممکن است برخی دانش‌آموزان از اینکه در مقابل سایر همکلاسی‌های خود صحبت کنند احساس خوبی نداشته باشند. در چنین شرایطی باید با استفاده از برخی روش‌ها، احساس امنیت بیشتری را در دانش‌آموز ایجاد کنید.
♦ با این حال دقت داشته باشید که در تعامل با دانش‌آموزان، مشارکت در کلاس نباید به صورت اجباری اتفاق بیفتد. چرا که ممکن است برخی از دانش‌آموزان که به نظر بسیار ساکت هستند، مهارت‌های شنیداری فوق‌العاده‌ای داشته باشند و علی رغم عدم مشارکت، به اندازۀ سایر دانش‌آموزان، در یادگیری موفق باشند.
۴. توانمندی معلم در مدیریت کلاس
مدیریت کلاس مجموعه‌ای از اقدامات و دستورالعمل‌ها است که معلمان برای ایجاد یک محیط یادگیری سالم و اثربخش در کلاس به کار می‌برند تا تأثیر مثبتی روی دانش‌آموزان داشته باشند و به آنها کمک کنند که به اهداف یادگیری دست پیدا کنند.
بر اساس منابع علمی دنیا، یکی از شاخص‌های معلمان خوب و توانمند، توانایی آنها در مدیریت اثربخش کلاس است. یک معلم خوب تلاش میکند کلاس را به گونه‌ای مدیریت کند تا یادگیریِ دانش‌آموزان در بالاترین سطح خود اتفاق بیفتد (Evanshen & Faulk, 2011).
معلمان موفق، روتین‌ها، انتظارات و قوانین کاملا مشخصی برای مدیریت کلاس دارند و به این قوانین کاملا پایبند هستند.
اما چرا مدیریت صحیح کلاس باعث می‌شود که دانش‌آموزان، معلم خود را جزو بهترین معلم ها بدانند؟
معلمانی که در مدیریت کلاس موفق عمل می‌کنند، نیازی به کنترل دانش‌آموزان ندارند. چرا که قوانین و انتظارات خود را به صورت شفاف و واضح بیان می‌کنند و ساختار کلاس را بر اساس سبک مدیریتی خود طراحی می‌کنند.
پس از آن، لز روش تدریسی استفاده می‌کنند که در دانش‌آموز ایجاد انگیزه و علاقه میکند. در چنین شرایطی نیازی به کنترل دانش‌آموز نیست چرا که آنها با میل و رغبت خود به موضوع درس توجه می‌کنند. (Wong, Wong, Rogers, and Brooks, 2012)
در مقالۀ زیر از مجله اساتید استادبانک، به ۱۰ مورد از اشتباهات رایج در مدیریت کلاس و مدیریت رفتار شاگردان اشاره کرده‌ایم. همچنین در هر مورد، پیشنهاداتی را برای جلوگیری از بروز چنین اشتباهاتی ارائه کرده‌ایم. مطالعه بیشتر: اشتباهات رایج معلمان در مدیریت کلاس
۵. آشنایی با روش‌ها و ابزارهای مختلف تدریس
مهم‌ترین وظیفۀ هر معلمی، کمک به دانش‌آموزان برای یادگیری مطالب درسی است. بنابراین برای تبدیل شدن به بهترین معلم، باید با اصول و روش‌های نوین تدریس و سبک‌های یادگیری آشنا باشید. روش‌های مختلف تدریس برای هر مقطع، هر درس و هر مبحث را بشناسید، با محدودیت‌ها و مزایای هر روش آشنا باشید و در مواقع لزوم، شیوۀ تدریس خود را تغییر دهید.
از دیگر ویژگی‌هایی که یک معلم در رابطه با روش تدریس باید در خود ایجاد کند عبارتند از:
- آشنایی با ابزارهای نوین آموزشی
- آشنایی با ابزارهای تکنولوژیک برای تدریس برخی مفاهیم درسی
- نحوۀ ارزشیابی اصولی دانش‌آموزان
- نحوۀ ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان برای انجام تکالیف درسی
- توانایی نوشتن طرح درس‌های کاربردی
- توانایی برنامه‌ریزی درسی
۶. حس همدلی نسبت به دانش‌آموزان و صبر فراوان
بر اساس برخی تحقیقات، یکی از ویژگیهای اثربخش‌ترین و بهترین معلمان جهان، نشان دادن حس همدلی و توجه عمیق و صادقانه نسبت به تک تک دانش‌آموزان است. حس همدلی نه تنها می‌تواند به برقراری ارتباط با دانش‌آموز کمک کند بلکه روی یادگیری او نیز بسیار تاثیرگذار خواهد بود (Stegemann and Roberts, 2016).
♦ یک معلم خوب، در هر شرایطی باید این موضوع را در نظر داشته باشد، که ممکن است دانش‌آموز در گذشته اتفاقات ناخوشایندی را تجربه کرده و همین موضوع عامل بسیاری از ناسازگاری‌ها و مشکلات او در کلاس درس باشد. ممکن است یک دانش‌آموز موضوع درس را به سرعت فرا بگیرد و دانش‌آموز دیگر به زمان بیشتری برای یادگیری نیاز داشته باشد.
بنابراین یک معلم خوب تا حد امکان دانش‌آموزان خود را قضاوت نمی‌کند، تفاوت‌های آنها را درک میکند، تحت هر شرایطی از شاگردان خود مراقبت کرده و نسبت به زندگی آیندۀ آنها بی‌تفاوت نیست.
♦ همچنین در هر مقطع، مدرسه و سطحی که تدریس کنید، معلم مدرسه باشید یا معلم خصوصی، به صبر زیادی نیاز خواهید داشت. داشتن صبر در ارتباط با همکاران، دانش‌آموزان و به خصوص والدین آنها یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگیهای یک بهترین معلمها است. بنابراین صبور باشید و تا حد امکان آنها را درک کنید.
۷. نگرش مثبت و ثبات شخصیتی معلم
نگرش مثبت و ثبات ذهنی و عاطفی معلم، باعث ایجاد جوی مثبت و امن در کلاس درس می‌شود. کافیست این حالت‌ها را با هم مقایسه کنید و خودتان قضاوت کنید که هر گروه از معلمان چه شرایطی را در کلاس درس ایجاد خواهند کرد:
- معلمانی که دیدگاه مثبتی نسبت به شغل خود دارند، در مقایسه با آن‌هایی که مدام از کم بودن حقوق معلمان در کلاس درس شکایت می‌کنند
- معلمانی که به دانش‌آموزان خود دید مثبت و محترمانه‌ای دارند در مقایسه با معلمانی که دانش‌آموزان خود را نسل جدیدی از افراد بی‌مسئولیت و کم‌کار خطاب می‌کنند
- معلمانی که می‌توانند احساسات خود را کنترل کنند در مقایسه با معلمانی که به سادگی کنترل خود را از دست می‌دهند
عدم ثبات ذهنی معلم، نه تنها باعث می‌شود که دانش‌آموزان در کلاس درس احساس امنیت نداشته باشند، بلکه منجر به کاهش عزت نفس دانش‌آموزان و افزایش ناسازگاری آنها می‌شود. این موضوع مانع رشد عاطفی، ذهنی، رفتاری و درسی دانش‌آموزان خواهد شد (D F Miller, J Wiltse).
۸. یادگیری مستمر
یک معلم خوب هرگز تصور نمی‌کند هر آنچه که باید را یاد گرفته و دیگر هیچ نیازی به یادگیری و کسب تحربیات جدید ندارد!
متاسفانه بسیاری از معلمان، بعد از کسب مدرک دانشگاهی خود و استخدام در آموزش و پرورش، بقیۀ عمر را تنها به دنبال انجام کارهای روتین و از پیش تعیین شده هستند. این افراد تصور می‌کنند از جایی به بعد، نیازی به یادگیری موضوعات و مهارت‌های جدید وجود ندارد.
اما در عصر حاضر و با توجه با سرعت بالای تغییرات در جنبه‌های مختلف زندگی، کسب موفقیت‌های فردی و شغلی بدون داشتن مهارت یادگیری مستمر بسیار دشوار خواهد بود.
این موضوع برای معلمها از اهمیت بیشتری برخوردار است. چرا که صنعت آموزش، روش‌های تدریس، تکنولوژی‌های آموزشی، شیوه‌های برقراری ارتباط در دانش‌آموزان و غیره به سرعت در حال تغییر و تکامل است. بنابراین یک معلم خوب، یادگیری مستمر را جزو برنامه‌های همیشگی خود در نظر می‌گیرد و هیچ گاه آن را متوقف نمی‌کند (Hursun. 2014).
استادبانک، پلتفرمی برای جذب و معرفی بهترین معلم های خصوصی کشور
در این مقاله از سایت معلمان استادبانک تلاش کردیم تا به مهم‌ترین ویژگیهای بهترین معلم ها از دیدگاه منابع علمی دنیا اشاره کنیم. در مقاله‌ای جداگانه نیز نمونه‌هایی از برترین معلمان ایران و جهان را به شما همکاران عزیز معرفی خواهیم کرد.
هدف استادبانک بالا بردن سطح کیفیت آموزش معلمان است. به همین دلیل همواره در تلاش هستیم تا با همکاری برترین معلمان و اساتید کشور و با استفاده از تجربیات آنها، نقشی تأثیرگذار در گسترش دانش، به روزرسانی اطلاعات معلمان و معرفی آنها به دانش‌آموزان و دانشجویان کشور داشته باشیم.
در صورتی که به مطالعۀ مقالات مختلف در زمینۀ روش تدریس، توسعۀ شغلی معلمان، تکنولوژی‌های آموزشی، مدیریت کلاس و اخبار معلمان علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم به سایر بخش‌های مجله اساتیدِ استادبانک هم مراجعه کنید.
همچنین اگر به تدریس خصوصی علاقه دارید، می‌توانید شرایط همکاری با استادبانک را مطالعه و فرم ثبت نام معلم خصوصی را تکمیل کنید یا از طریق شماره ۰۲۱۹۱۰۰۵۳۴۳ با مشاورین ما در ارتباط باشید.
بر اساس منابع علمی دنیا، معلم ها باید در زمینههای مختلف توانمند باشند تا بتوانند در جایگاه بهترین معلم قرار بگیرند. در این مقاله از سایت معلمان استادبانک، به بررسی ویژگیهای بهترین معلم ها بر اساس منابع علمی روز پرداخته ایم.
بنیاد وارکی هر ساله بهترین معلم جهان را معرفی میکند. سال گذشته نیز یکی از کاندیداهای بهترین معلم، یک معلم ایرانی بود. در یکی از مقالات مجله اساتید استادبانک به معرفی برخی از این معلمان نمونه و دلیل انتخاب آنها خواهیم پرداخت.
در وهلۀ اول هدف هر معلمی باید ارائۀ بهترین آموزش ممکن به شاگردان باشد. در چنین شرایطی معلم به صورت خودبخود به دنبال بهبود توانمندی‌های خود در شغل معلمی خواهد رفت و بر روی توسعه شغلی معلمان تمرکز خواهد کرد. به این ترتیب به مرور زمان می‌توان انتظار داشت که چنین فردی به یکی از بهترین معلمان در درس مورد نظر تبدیل شود.
لطفا نمونه هایی از این معلم ها رو هم معرفی کنید. سپاس از مقاله خوبتون.
سلام وقت شما هم بخیر
بله در آینده حتما نمونه هایی از این معلم ها رو در مقاله ای جداگانه معرفی خواهیم کرد.