آشنایی با انواع تست استعدادیابی برای هدایت شغلی و تحصیلی شاگردان

همۀ ما افراد بسیاری را می‌شناسیم که در یک رشتۀ دانشگاهی خاص تحصیل کرده‌اند و یا سال‌ها در یک صنف یا سمت شغلی، مشغول به کار بوده‌اند، اما همواره به دیگران توصیه می‌کنند که به سراغ آن رشته یا شغل نروند. ریشۀ این نوع نارضایتی‌ها را می‌توان در عدم شناسایی صحیح استعدادهای تحصیلی و شغلی افراد دانست.

نارضایتی تحصیلی یا شغلی روی سلامت روان افراد تاثیر منفی می‌گذارد و می‌تواند منجر به ایجاد مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، بی‌انگیزگی، ناامیدی و غیره شود. به همین دلیل یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اکثر والدین، شناسایی استعداد‌های فرزندانشان و تلاش برای پرورش این توانمندی‌ها است، تا در بزرگسالی وارد رشته و حرفه‌ای شوند که با علایق و استعداد آن‌ها همخوانی داشته باشد.

معلمان مدرسه، معلمان خصوصی و مشاوران تحصیلی در خط مقدم شناسایی استعدادهای کودکان و نوجوانان قرار دارند. اگر چه که استعدادیابی تحصیلی و کشف اشتراک بین علایق و توانمندی‌های یک فرد، هنوز هم در سرتاسر جهان موضوعی چالش برانگیز است با این حال وجود انواع تست‌ استعدادیابی به این عزیزان کمک می‌کند که تا حد امکان توانایی‌های نهفتۀ دانش‌آموزان را شناسایی کرده و دغدغۀ والدین را در این زمینه رفع کنند.

به دلیل اهمیت موضوع استعدادیابی دانش‌آموزان، ما نیز در مجله اساتید استادبانک (معتبرترین پلتفرم آموزش خصوصی کشور)، مقاله‌ای را آماده کرده‌ایم که در آن به بررسی ۵ مورد از معتبرترین تست‌های استعدادیابی تحصیلی و شغلی پرداخته‌ایم. در انتهای هر بخش نیز لینکی را جهت انجام رایگان تست استعدادیابی مورد نظر ارائه کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

استعداد چیست؟

اگر بخواهیم یک تعریف علمی و دقیق برای استعداد ارائه دهیم، می‌توانیم به تعریف دین کیث سیمونتون (Dean Keith Simonton) استاد برجستۀ روانشناسی آمریکا و نویسندۀ چندین کتاب در زمینۀ هوش و نبوغ استناد کنیم.

به زبان عامیانه، اگر شما برای یادگیری و رسیدن به تخصص در موضوع خاصی، به زمان و انرژی کمتری در مقایسه با میانگین افراد جامعه نیاز دارید، در واقع شما در آن حوزه یک فرد با استعداد هستید.

تست استعدادیابی چیست؟

به طور کلی استعدادیابی به معنای به کارگیری روش‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا توانایی‌ها و استعدادهای نهفتۀ درون خود را شناسایی کنند و از این استعدادها برای موفقیت در مسیر زندگی خود استفاده کنند. اما تست استعدادیابی چیست؟

تست استعدادیابی آزمونی است که به منظور تشخیص مهارت‌ها یا تمایلات فرد در یک حوزۀ خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست‌های استعدادیابی با این فرضیه طراحی شده‌اند که افراد به صورت ذاتی، دارای نقاط قوت و ضعف هستند و بر این اساس، احتمال موفقیت یا شکست آن‌ها در یک حوزۀ خاص، تا حد زیادی قابل پیش بینی است.

معتبرترین تست‌های استعدادیابی شغلی و تحصیلی برای دانش‌آموزان کدامند؟

همان طور که گفتیم یکی از روش‌ها برای شناسایی استعداد دانش‌آموزان، مراجعه به مشاور تحصیلی است. مشاور تحصیلی با استفاده از روش‌های مختلف و همچنین کمک گرفتن از انواع تست‌‌های استعدادیابی است تلاش می‌کند تا توانمندی‌ها، علایق و استعدادهای دانش‌آموز را شناسایی کرده و در انتخاب رشته نهم به دهم، انتخاب رشته کنکور و یا هدایت شغلی به او کمک کند.

در این بخش به بررسی پنج مورد از بهترین تست‌های استعدادیابی شغلی و تحصیلی پرداخته‌ایم. تلاش کرده‌ایم تا در هر مورد، تاریخچه‌ای کوتاه از تست مورد نظر را به همراه کاربرد آن، تعداد سؤالات، و لینک انجام رایگان تست، در اختیار شما عزیزان قرار دهیم.

۱. تست جانسون اوکانر، از قدیمی‌ترین و معتبرترین تست‌های استعدادیابی

داستان تست استعدادیابی اوکانر از این قرار است که در سال ۱۹۲۲ مدیران شرکت جنرال الکتریک متوجه این موضوع شدند که کارکنانشان در جایگاه‌های مختلف، عملکردهای متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. برای مثال کارمندی که در بخش A، عملکرد بسیار رضایت بخشی داشته است، با قرار گرفتن در جایگاه B، بهره‌وری بسیار پایینی را از خود نشان می‌دهد.

به همین دلیل مدیران شرکت تصمیم گرفتند تا با پیاده‌سازی یک سیستم استعدادیابی، از هر فرد در جایگاهی استفاده کنند که امکان رشد و یادگیری بیشتر و بهره‌وری بالاتر داشته باشند. به این ترتیب هم کارکنان، رضایت شغلی بالاتری را تجربه می‌کردند و هم شرکت از این موضوع سود بیشتری کسب می‌کرد.

بر این اساس، شرکت جنرال الکتریک یک پروژه استعدادیابی را تعریف کرد و مراحل تحقیق و طراحی آن را به دکتر جانسون اوکانر سپرد. جانسون اوکانر (Johnson O’connor) یک روانشناس، پژوهشگر و معلم آمریکایی بود که به عنوان یکی از پیشگامان مطالعه در زمینه تست‌های استعدادیابی شناخته می‌شود.

آزمونی که او طراحی کرد، امروزه به عنوان یکی از برترین تست‌های استعدادیابی در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تست شامل بررسی توانمندی‌های و استعدادهای افراد در ۱۲ حوزۀ مختلف است که عبارتند از:

1. انجام کارهای دستی
2. درک ساختارها و تجسم فضایی
3. توانمندی موسیقایی و قدرت تشخیص و تفکیک صداها
4. استعداد ایده‌پردازی
5. توانمندی شناسایی و تفکیک رنگ‌ها
6. توانمندی در تحلیل و استدلال
7. استعداد کار با اعداد
8. استعداد سیلوگرام
9.  طراحی و حافظه دیداری
10. استدلال استقرائی
11. آینده‌نگری
12. تندخوانی

 بر خلاف اکثر تست‌های استعدادیابی که به صورت نوشتاری یا چند گزینه‌ای طراحی شده‌اند، تست استعدادیابی اوکانر آنلاین وجود ندارد، بلکه این آزمون به صورت حضوری و عملی برگزار می شود. برای مثال، در بخش‌هایی از تست، تصاویری به فرد نشان داده می‌شود و پس از بررسی پاسخ‌های او در این ۱۲ بخش، مشخص می‌شود که دانش‌آموز در چه زمیتۀ شغلی و تحصیلی استعداد بیشتری دارد. مطالعه بیشتر: چگونه مشاوره تحصیلی شویم؟

۲. تست هالند، تست استعدادیابی نوجوان و هدایت تحصیلی 

دکتر جان هالند (John Holland)، استاد سابق روانشناسی در دانشگاه جانز هاپکینز است که زندگی حرفه‌ای خود را صرف تحقیق در مورد مسائل مربوط به انتخاب شغل و رضایت شغلی کرد. او با طراحی آزمون‌های مختلف و متعبر، به میلیون‌ها نفر در سرتاسر جهان کمک کرده است تا انتخاب شغل دقیق‌تر و رضایت‌بخش‌تری داشته باشند.

بر اساس نظریۀ معروف دکتر هالند، همۀ افراد را می‌توان به لحاظ شغلی و حرفه‌ای در شش گروه دسته بندی کرد. کدهای شخصیتی هالند عبارتند از:

• واقع‌بین-انجام دهنده (Realistic)
• جستجوگر-متفکر (Investigative)
• اجتماعی-یاری کننده (Social)
• هنرمند-خلق کننده (Artistic)
• جسور-متقاعد کننده (Enterprising)
• قاعده‌مند-سازمان‌دهنده (Conventional)

افراد در هر یک از این شش دسته، برای برخی مشاغل مناسب هستند و در برخی مشاغل دیگر ممکن است بازدهی خوبی نداشته باشند. این آزمون یک تست رغبت‌سنج شغلی است که با در نظر گرفتن ویژگی‌های شخصیتی و درونی افراد، شغلی که متناسب با آن ویژگی‌های شخصیتی و درونی است را به دانش‌آموز شما پیشنهاد می‌دهد.

تست هالند یکی از بهترین انواع تست استعدادیابی است که در هدایت تحصیلی-شغلی دانش‌آموزان، انتخاب رشته نهم به دهم و انتخاب رشته کنکور سراسری می‌تواند بسیار کمک کننده باشد. شاید این تست نتواند همه تمایلات و استعدادهای شغلی فرد را به طور دقیق پیش بینی کند، ولی می‌تواند به دانش‌آموزان شما در کشف تمایلات شغلی آن‌ها کمک شایانی کند.

تعداد سوالات آزمون استعدادیابی شغلی شغلی هالند، شامل ۱۸۰ سوال است و حدودا به ۳۰ دقیقه زمان برای انجام آن نیاز خواهید داشت.

۳. تست MBTI (مایرز-بریگز) یکی از بهترین تست‌ها برای انتخاب رشته

تست MBTI یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین تست‌های استعدایابی شغلی و تحصیلی است که اکثر مشاوران تحصیلی دورۀ متوسطه اول و دوم از آن برای کشف توانایی‌ها و استعداهای دانش‌آموزان استفاده می‌کنند.

این تست توسط ایزابل مایرز (Isabel Myers) و مادرش کاترین بریگز (Katherine Briggs) و بر اساس تحقیقاتی که بر روی تئوری کارل یونگ (Carl Jung) در رابطه با انواع شخصیت انجام دادند، طراحی شده است.

این تست با بررسی تمایلات و ویژگی‌های شخصیتی فرد در چهار حوزۀ کلیدی، تلاش می‌کند تا مدل شخصیتی او را شناسایی کند. این چهار حوزه عبارتند از:

1. برون‌گرایی در مقابل درون‌گرایی (این بخش مربوط به ترجیحات فرد در تعاملات اجتماعی است)
2. حس در مقابل شهود (به نحوه دریافت و تفسیر اطلاعات مربوط می شود)
3. احساس در مقابل منطق (به این موضوع توجه می کند که آیا شما با استفاده از منطق یا احساسات تصمیم می‌گیرید)
4. قضاوت در مقابل درک (به ساختار ترجیحی شما در برخورد با پدیده‌های مختلف اشاره دارد. این که آیا می‌خواهید در رابطه با همه چیز قضاوت از پیش تعیین شده‌ای داشته باشید یا ذهن بازی در مقابل این پدیده‌ها دارید)

بر اساس این چهار حوزۀ کلیدی، افراد به ۱۶ تیپ شخصیتی مختلف دسته‌بندی می‌شوند و بر این اساس، علاقه‌‌مندی‌ها، نقاط قوت، ضعف، اولویت‌های شغلی خود را بیشتر کشف و درک کنند. انجام این تست قبل از انتخاب رشته نهم به دهم یا انتخاب رشته کنکور سراسری و انتخاب مدرسه یا دانشگاه دانش‌آموز، برای پیشنهاد می‌شود.

این تست در نسخه‌های مختلف آن دارای تعداد سوالات متفاوتی است و انجام آن معمولاً کمتر از ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. از طریق لینک زیر می‌توانید در تست رایگان mbtl که شامل ۹۷ سؤال است، به صورت آنلاین شرکت کنید.

۴. تست هوش چندگانه گارنر یکی دیگر از تست‌های استعدادیابی برای انتخاب رشته

هوارد گاردنر یک روانشناس معروف و دانش‌آموختۀ رشتۀ روانشناسی از دانشگاه هاروارد است. مهم‌ترین دلیل شهرت او، کار بر روی نظریه هوش‌های چندگانه است.

بر اساس نظریۀ ارائه شده توسط گاردنر، تعریف هوش بسیار گسترده‌ است وهر فردی سطوح مختلفی از این هوش‌ها را از خود نشان می‌دهد. بنابراین اگر دانش‌آموزی در درس ریاضی نتایج ضعیفی می‌گیرد، لزوما کم‌هوش‌تر از سایر دانش‌آموزان نیست، بلکه به عنوان معلم خصوصی ریاضی، باید به این نکته توجه کنید که ممکن است شاگرد شما در سایر انواع هوش، بسیار قوی‌تر از همکلاسی‌های خود عمل کند.

گاردنر در نظریه معروف خود هشت نوع هوش مختلف را معرفی کرده است که عبارتند از:

• هوش کلامی-زبانی
• هوش منطقی-ریاضی
• هوش فضایی
• هوش جنبشی-حرکتی
• هوش موسیقایی
• هوش درون فردی
• هوش میان فردی
• هوش طبیعت‌گرا

بر اساس این دسته بندی، افراد در برخی از این زمینه‌ها قوی‌تر از سایر حوزه‌ها عمل می‌کنند، بنابراین انتخاب رشته کنکور و هدایت شغلی آن‌ها نیز باید بر همین اساس صورت بگیرد تا در آینده رضایت شغلی بیشتری را تجربه کنند.

برای مثال اگر فردی دارای هوش کلامی-زبانی بسیار بالا و هوش منطقی-ریاضی پایینی باشد، قرار گرفتن او در جایگاه‌هایی مانند شاعر، روزنامه‌نگار، نویسنده، معلم، وکیل، سیاستمدار، مترجم بسیار مؤثرتر از زمانی است که به عنوان دانشمند، مهندس، برنامه‌نویس، حسابدار، ریاضیدان یا پژوهشگر فعالیت می‌کند.

تست هوش‌های چندگانه گاردنر شامل ۸۰ سوال است که مشخص‌کنندهٔ هوش غالب شما بر اساس دسته‌بندی‌های هشتگانۀ هوش‌های گاردنر است. این تست در مواردی مانند هدایت و مشاوره تحصیلی، برنامه‌ریزی درسی، مشاوره شغلی و تعیین استعدادهای شغلی-تحصیلی بسیار کاربرد دارد.

۵. تست نئو یکی از جمله تست‌های معتبر استعدادیابی

نئو بیش از آن که یک تست استعدادیابی باشد به عنوان تست شخصیت شناسی به کار می‌رود. آزمون نئو که اغلب در بررسی‌های پیش از استخدام و مشاوره‌های قبل از ازدواج مورد استفاده قرار می‌گیرد تاریخچۀ مفصلی دارد و برای رسیدن به ساختار فعلی خود راه دور و درازی را از سال ۱۹۶۰ تا سال ۱۹۹۰ طی کرده است.

در واقع مبدع این تست دو محقق نیروی هوایی آمریکا بودند، ولی در اکثر منابع، اعتبار آن به دو روانشناس آمریکایی با نام‌های کاستا جونیور و رابرت آر. مک کری داده می‌شود که تلاش‌های بسیار زیادی برای رساندن این تست به ساختار فعلی آن انجام دادند.

اما کاربرد تست نئو در استعدادیابی دانش‌آموزان چیست؟

ویژگی‌های شخصیتی افراد که اغلب نیز عناصر باثباتی در طول زندگی هستند، تاثیر چشمگیری روی عملکرد آن‌ها در محیط کار دارد. بنابراین عدم توجه به‌ تناسب بین جایگاه شغلی فرد و شخصیت او، می‌تواند مشکلات جدی را هم برای او و هم برای سازمان ایجاد کند.

با شناسایی ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان، به عنوان معلم خصوصی یا مشاور تحصیلی می‌توانید سطح عملکرد و بهره‌وری آن‌ها را در جایگاه‌های شغلی مختلف پیش‌بینی کنید و بر اساس اطلاعات به‌ دست‌ آمده از این تست، پیشنهادات خود به هر فرد برای قرار گرفتن در جایگاه شغلی متناسب با شخصیت خودش ارائه دهید.

تست استعدایابی نئو در دو فرم مختلف انجام می‌شود. نوع اول NEO-PIR (فرم بلند) که از ۲۴۰ سوال مختلف تشکیل شده و حدود ۶۰ عامل شخصیت را مورد بررسی قرار می‌دهد. نوع دوم دیگری تست NEO-FFI (فرم کوتاه) نامیده می‌شود که با استفاده از ۶۰ سوال ۵ عامل اصلی شخصیت یعنی عصبانیت (روان‌رنجوری)، برون‌گرایی، سازگاری، استقبال از تجربه و وظیفه‌شناسی را اندازه‌گیری می‌کند.

استادبانک پلتفرم معرفی مشاور تحصیلی و معلم خصوصی

در این مقاله از مجله اساتید استادبانک، به بررسی انواع تست استعداد یابی شغلی آنلاین و رایگان برای انتخاب رشته نهم به دهم، انتخاب رشته کنکور و هدایت شغلی پرداختیم. به عنوان معلم خصوصی می‌توانید این تست‌ها را به دانش‌آموزان خود معرفی کنید تا شناخت بهتری از استعدادها و علایق خود به دست آورند و در انتخاب رشته و شغل عملکرد موفقیت‌آمیزی داشته باشند.

البته پیشنهاد می‌کنیم که از دانش‌آموزتان بخواهید که این تست‌ها را به کمک یک مشاور تحصیلی انجام دهد، چرا که تحلیل برخی از این تست‌ها به اطلاعات و مهارت کافی نیاز دارد و بدون همراهی یک مشاور یا فرد آگاه، ممکن است دانش‌آموزان برداشت‌های اشتباهی از نتایج این تست‌ها داشته باشند.

ما در سایت معلمان استادبانک، علاوه بر ارائۀ آموزش‌های کاربردی به معلمان و مشاوران تحصیلی، تلاش می‌کنیم تا فرصت کسب درآمد از تدریس خصوصی و مشاوره تحصیلی را نیز برای علاقمندان به این دو حوزه فراهم کنیم.

در صورتی که شما نیز علاقمند به همکاری با سایت استادبانک به عنوان معلم خصوصی یا مشاور هدایت تحصیلی-شغلی هستید، می‌توانید از طریق لینک عضویت اساتید، یا بنر زیر و یا دکمه سبز رنگ ثبت نام به عنوان معلم خصوصی، مراحل ثبت نام خود را طی کنید.

چنان چه در مورد ثبت‌نام، نحوۀ همکاری و سایر خدمات آموزشی استادبانک نیاز به راهنمایی و مشاوره داشتید، می‌توانید با شماره ۹۱۰۰۵۳۴۳-۰۲۱ تماس بگیرید.