آشنایی با سبک‌‌های یادگیری + ارائۀ پیشنهاداتی برای معلمان

به عنوان یک معلم، حتما به این نکته توجه کرده‌اید که روش یادگیری هر دانش‌آموزی با دانش‌آموز دیگر متفاوت است. به همین دلیل است که گاهی مطلبی که برای یکی از شاگردان‌تان بسیار ساده و قابل درک است، برای شاگرد دیگر، پیچیده و مبهم به نظر می‌رسد. دلیل چنین امری را می‌توان در این واقعیت جستجو کرد که “افراد مختلف، سبک‌ های یادگیری متفاوتی دارند“.

تحقیقات نشان می‌دهند که هر چقدر استراتژی‌های آموزشیِ معلم خصوصی یا معلم مدرسه، به سبک یادگیری دانش‌آموز نزدیک‌تر باشد، انگیزۀ او بیشتر شده و مطالب را بهتر یاد می‌گیرد. بنابراین معلم باید بتواند سبک‌ یادگیری دانش‌آموز خود را شناسایی کند و از راهکارهای مناسب با آن سبک، در طرح درس و روش تدریس خود استفاده کند.

محققان و دانشمندان مختلف، دسته‌بندی‌های متنوعی را برای سبک‌‌ های یادگیری در نظر گرفته‌اند. ما در این مقاله از مجله اساتید استادبانک (معتبرترین سامانۀ آموزش خصوصی در ایران) تلاش کردیم تا شما را با یکی از رایج‌ترین و معتبرترین دسته‌بندی‌‌ها در زمینۀ سبک‌ های یادگیری آشنا کنیم. لطفا همراه ما باشید.

آشنایی با سبک‌ های یادگیری مدل VARK

همان طور که در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم، اصطلاح سبک‌ های یادگیری، بیانگر این موضوع است که هر دانش‌آموز یا یادگیرنده، برای دریافت، پردازش، درک و حفظ اطلاعات، روش‌ها و تمایلات مخصوص به خود را دارد.

به وجود آمدن یک سبک‌ یادگیری خاص در یک فرد، به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله عوامل محیطی، شناختی، ساختار مغز و تجربیات قبلی دانش‌آموز.

دسته‌بندی‌های مختلفی نیز برای سبک‌ های یادگیری به وجود آمده است. یکی از رایج‌ترین و قابل‌ِ قبول‌ترین این دسته‌بندی‌ها مدل VARK است که به نیل فلمینگ (Neil Fleming) یکی از نظریه‌پردازان حوزۀ آموزش نسبت داده می‌شود.

 کلمۀ VARK از حروف اول چهار کلمۀ زیر گرفته شده است:

• بصری یا دیداری (Visual)
• شنیداری (Auditory)
• خواندن/نوشتن (Reading/Wrting)
• لمسی یا حرکتی (Kinesthetic)

بر اساس مدل VARK، یادگیری در برخی دانش‌آموزان، از طریق روش‌های بصری به شکل بهتری اتفاق می‌افتد. برای برخی دیگر از دانش‌آموزان، روش‌های شنیداری، مؤثرتر هستند. به همین ترتیب، یادگیری از طریق فعالیت‌های عملی یا خواندن و نوشتن گزینۀ بهتری برای گروه‌های دیگری از دانش‌آموزان است.

سبک‌های یادگیریِ پیشنهادی در مدل VARK عبارتند از: دیداری، شنیداری، حرکتی، خواندن/نوشتن

در ادامۀ این مقاله، به معرفی چهار سبک یادگیری در مدل VARK می‌پردازیم، به برخی از علائم آن‌ها اشاره می‌کنیم و در هر مورد، پیشنهاداتی را برای معلمان عزیز ارائه می‌دهیم.

سبک یادگیری بصری  (Visual)

در سبک یادگیری بصری، همه چیز به دیدن مربوط می‌شود. یعنی دانش‌آموز باید ببیند تا یاد بگیرد. دانش‌آموزانی که سبک یادگیری آن‌ها بصری یا دیداری است، به رنگ‌ها، تصاویر، فیلم‌ها، نقشه‌ها، ساختارهای گرافیکی و غیره علاقمند هستند.

به طور کلی هر چیزی که قابل مشاهده کردن باشد به فرآیند یادگیری در این گروه از دانش‌آموزان کمک می‌کند.

نشانه‌های سبک یادگیری بصری

• از عباراتی شامل “تصور کردن”، “تجسم کردن”، “تصویر” و غیره زیاد استفاده می‌کنند.
• در حین گوش دادن به درس، تصاویر بی‌هدف می‌کشند.
• بعد از مشاهدۀ تصاویر، مطالب را بهتر درک می‌کنند.
• به جزییات تصاویر و چهره‌ها بسیار دقت می‌کنند.
• با جداول و نمودارها ارتباط خوبی برقرار می‌کنند..
• معمولا افراد پرحرفی نیستند.
• وجود تصاویر اضافی و غیرمرتبط در کلاس، تمرکزشان را بر هم می‌زند.
• چهره‌ها را راحت‌تر از اسامی به یاد می‌آورند.
• از رنگ‌های مختلف برای نوشتن و هایلایت کردنِ مطالب استفاده می‌کنند.
• قدرت تجسم بالایی دارند.
• معمولا بسیار منظم هستند.
• شباهت‌ها و تفاوت‌های بین اشیای مختلف را به راحتی تشخیص می‌دهد.
• برای ارائه‌های خود از ابزارهای بصری مانند عکس، نمودار، ویدیو و غیره استفاده می‌کنند.

پیشنهاداتی برای معلمان

• در تدریس خود از وسایل بصری مانند ویدیو، تصویر، نمودار و رنگ‌های مختلف استفاده کنید.
• بعد از ارائۀ درس، به دانش‌آموز فرصت کافی بدهید تا بتواند موضوعات را تجسم کند.
• از آن‌ها بخواهید مطالب مختلف را برای خودشان با رنگ‌های مختلف، هایلایت و کدگذاری کنند.
• دستورالعمل‌های مربوط به تکالیف را حتما یادداشت کنید و به بیان شفاهی اکتفا نکنید.
• از فلش‌کارت‌های رنگی استفاده کنید.
• بازخوردی که به تکالیف می‌دهید حتما به صورت کتبی باشد نه شفاهی.
• اطلاعات را به صورت دسته‌بندی شده و با رنگ‌آمیزی‌های مختلف به آن‌ها ارائه دهید.
• به دانش‌آموز اجازه نت‌برداری در حین تدریس را بدهید.
• همواره خلاصه‌ای از درس نکات اصلی درس را در پایان کلاس برای او بنویسید.

برخی افراد یک سبک یادگیری مشخص ندارند بلکه از ترکیبی از سبک‌ها برای یادگیری استفاده می‌کنند

سبک یادگیری شنیداری (Auditory) یکی دیگر از سبک های یادگیری

در سبک یادگیری شنیداری، اولویت با شنیدن است؛ به عبارت دیگر، دانش‌آموز باید “بشنود” تا یاد بگیرد.

دانش‌آموزانی که سبک یادگیری آن‌ها شنیداری است نسبت به صدا، موسیقی، ریتم، قافیه و غیره حساسیت بالایی دارند. آن‌ها مکالماتی را که با دیگران داشته‌اند، به خوبی به خاطر می‌آورند. موسیقی به شدت روی یادگیری آن‌ها تاثیر می‌گذارد. این گروه از دانش‌آموزان معمولا مشارکت و تعامل بالایی در کلاس‌های درس دارند.

نشانه‌های سبک یادگیری شنیداری

• سر و صداهای اضافی به راحتی حواس آن‌ها را پرت می‌کنند.
• به حرف زدن علاقۀ زیادی دارند.
• با خودشان زیاد صحبت می‌کنند.
• دستور‌العمل‌های شفاهی را به دستورالعمل‌های کتبی ترجیح می‌دهند.
• از موسیقی لذت می‌برند.
• از تحسین و تمجیدهای کلامی معلم بیشتر لذت می‌برند.
• به شرکت در بحث‌های گروهی علاقمند هستند
• اسامی را راحت‌تر از چهره‌ها به خاطر می‌آورند.
• در توضیح مطالب، ارائۀ گزارش و سخنرانی بسیار خوب عمل می‌کنند.
• توانایی بالایی در درک تغییرات لحن دیگران دارند.
• از حرف زدن در جمع نمی‌ترسند.
• در داستان‌گویی توانایی زیادی دارند.

پیشنهاداتی برای معلمان

• برای روش تدریس خود به شنیداری‌ها، تا حد امکان از بحث و گفتگو استفاده کنید.
• بعد از ارائۀ هر مطلب، از آن‌ها بخواهید که مطلب آموخته شده را یک بار به زبان خودشان بیان کنند.
• به آن‌ها اجازه بدهید صدای شما را در حین تدریس ضبط کنند تا مجددا بتوانند به آن گوش دهند.
• تا حد امکان از تکالیف و آزمون‌های شفاهی به جای کتبی استفاده کنید.
• به لحن و تن صدایتان و یکنواخت نبودن آن در حین تدریس توجه کنید.
• در صورت امکان در حین تدریس از موسیقی ملایم استفاده کنید.
• در پایان کلاس خلاصه‌ای از نکات درس را به صورت شفاهی برای او بیان کنید.

سبک یادگیری حرکتی (Kinesthetic)

دانش‌آموزانی که سبک یادگیری آن‌ها حرکتی یا لمسی است، معمولا با انجام کارهای عملی و دستی، بهتر یاد می‌گیرند.

این دسته از دانش‌آموزان زمانی می‌توانند اطلاعات را به خوبی پردازش کنند که از دست‌هایشان استفاده کنند یا کارهای عملی انجام دهند. همچنین این گروه از افراد علاقۀ زیادی به لمس کردن و حس کردن اشیاء دارند.

نشانه‌های سبک یادگیری حرکتی

• برای یاد گرفتن به کارهای عملی بیشتر علاقه نشان می‌دهند تا خواندن دربارۀ آن مطلب.
• نمی‌توانند به مدت طولانی یک جا بنشینند.
• تمایل دارند در هنگام درس خواندن راه بروند.
• در هنگام حرف زدن از حرکات دست و سر و بدن زیاد استفاده می‌کنند.
• تمایل دارند اشیاء را لمس کنند.
• شنونده‌های خوبی نیستند.
• تمایلی به صحبت‌های طولانی ندارند.
• در ورزش، هنر و نمایش بسیار عالی هستند.
• سطح انرژی بسیار بالایی دارند.
• همه چیز را به راحتی آزمایش می‌کنند.
• آنچه را که انجام داده‌اند بهتر از آنچه دیده‌اند یا شنیده‌اند به خاطر می‌آورند.
• در هنگام حفظ کردن مطالب، کلمات را با انگشت روی میز یا هوا می‌نویسند.

در سبک یادگیری حرکتی، انجام کارهای دستی و عملی به فرآیند یادگیری بسیار کمک می‌کند

پیشنهاداتی برای معلمان

• تا حد امکان شرایط یادگیری از طریق تجربیات و آزمایشات عملی را برای آن‌ها فراهم کنید.
• در حین تدریس از مثال‌های واقعی در زندگی روزمره استفاده کنید
• برخی مواقع از آن‌ها بخواهید محتوای درس را به شما یا همکلاسی‌هایشان آموزش بدهند.
• در میانۀ کلاس، از او بخواهید حرکات کششی انجام بدهد، کمی راه برود و مجددا درس را ادامه دهید.
• در ارتباط با این دانش‌آموزان، صحبت های خود را کوتاه و خلاصه بیان کنید.
• از وسایل کمک آموزشی لمسی استفاده کنید.
• مفاهیم درس را از طریق بازی و پروژه و غیره به او یاد بدهید.
• در صورت امکان فرصت‌هایی را برای تدریس در فضای آزاد برای او فراهم کنید.

سبک یادگیری خواندن/نوشتن (Reading/Writing)

در سبک یادگیری نوشتن/خواندن، یادگیری معمولا از طریق کلمات اتفاق می‌افتد. این دسته از دانش‌آموزان علاقه شدیدی به نت‌برداری از سخنان معلم دارند، به خواندن توجه ویژه‌ای نشان می‌دهند و به راحتی می‌توانند مفاهیم انتزاعی را به کلمات و نوشته‌ها تبدیل کنند.

نشانه‌های سبک یادگیری خواندن/نوشتن

• به خواندن و نوشتن، بیشتر از دیدن، شنیدن و کارهای عملی علاقه دارند.
• به طبقه‌بندی یا دسته‌بندی کردن موضوعات علاقمند هستند.
• نوشته‌های آن‌ها روان و قابل فهم است.
• بازخوردهای کتبی را به بازخوردهای شفاهی ترجیح می‌دهند.
• در نوشته‌ها به عناوین، زیر عنوان‌ها و سازماندهی متن بسیار توجه می‌کنند.
• معمولا مشغول نت‌برداری از صحبت‌های معلم هستند.
• غالبا در آزمون‌های چند گزینه‌ای عملکرد بهتری دارند.

پیشنهاداتی برای معلمان

• از تکالیف و فعالیت‌های نوشتنی و خواندنی برای این دسته از دانش‌آموزان بیشتر استفاده کنید.
• مطالب را به صورت لیست شده و طبقه‌بندی شده ارائه کنید.
• در متن‌ها از شماره‌گذاری و بولت‌ها استفاده کنید.
• فرصت کافی برای نت‌برداری را به آن‌ها بدهید.
• خلاصه‌ای از درس را به صورت کتبی در اختیارشان قرار دهید.
• بازخوردهای مربوط به تکالیف و امتحاناتشان را به صورت کتبی در اختیارشان قرار دهید.

نکات مهم در مورد سبک‌ های یادگیری

۱. هیچ یک از چهار سبک یادگیری در دسته بندی سبک‌ های یادگیری، بر دیگری برتری ندارد. همۀ این سبک‌ها در جایگاه خود مزایای و محدودیت‌هایی دارند.

۲. لزوما هر فردی یک سبک یادگیری مشخص ندارد. برخی افراد به جای یک روش، ترکیبی از روش‌ها را برای یادگیری مورد استفاده قرار می‌دهند.

۳. به عنوان یک معلم، سعی کنید همواره ترکیبی از روش‌های بصری، شنیداری، لمسی و حرکتی را در آموزش‌های خود بگنجانید تا همۀ دانش‌آموزان، با هر سبک یادگیری، بتوانند از آموزش‌های شما بهره‌مند شوند.

۴. بعد از اینکه سبک یادگیری دانش‌آموز خود را شناسایی کردید، او را تشویق کنید تا مهارت‌های موجود در سبک‌های دیگر را نیز در خود تقویت کند و محدود به یک روش خاص برای یادگیری نشود. مطالعه بیشتر: معرفی کتاب مقدمه‌ای بر نظریه‌های یادگیری | ترجمۀ دکتر سیف

همکاری با استادبانک معتبرترین سامانۀ آموزش خصوصی در ایران

در این مقاله از سایت معلم خصوصی استادبانک، به بررسی چهار مورد از سبک های یادگیری پرداختیم که تحت عنوان مدل وارک شناخته می‌شوند. همچنین در کنار بیان نشانه‌های این چهار سبک، پیشنهاداتی را نیز برای تدریس بهتر به دانش‌آموزانِ هر دسته، ارائه کردیم.

استادبانک بخشی از رسالت خود را آموزش به معلمان، به ویژه معلمان خصوصی می‌داند. یکی از این آموزش‌ها در قالب مطالب مربوط به توسعه شغلی معلمان ارائه می‌شود. در این بخش به موضوعاتی مانند معلم موفق بودن، مدیریت کلاس، روانشناسی تربیتی و مواردی از این دست اشاره شده است.

در کنار این آموزش‌ها، همواره در تلاش بوده‌ایم تا شرایط را برای کسب درآمد علاقمندان به تدریس خصوصی و آموزش حضوری و آنلاین فراهم کنیم. حاصل این تلاش‌ها، گرد هم آوردن بیش از ۳۵۰۰ معلم خصوصی و ارائۀ خدمت به بیش از ۶۰ هزار شاگرد در استادبانک بوده است.

چنان چه شما نیز تمایل دارید به جمع اساتید برتر استادبانک بپیوندید، کافیست وارد بخش ثبت نام اساتید در استادبانک شوید و مراحل استخدام معلم خصوصی را طی کنید.

همچنین در صورت نیاز به مشاوره در زمینۀ استخدام معلم خصوصی می‌توانید با شماره ۹۱۰۰۵۳۴۳-۰۲۱  تماس بگیرید. همکاران ما از ساعت ۹ صبح الی ۲۳، پاسخگوی سؤالات شما عزیزان خواهند بود.