آنچه در این مقاله می‌خوانید
کتاب روانشناسی کاربردی برای معلمان (Psychology and Education) که توسط دکتر سوزان بنتهام نوشته شده، شامل مطالب و دیدگاه‌های کاربردی و ارزشمندی است که به بهبود روش‌های تدریس و شیوه‌های ارتباطی معلم با دانش‌آموزان کمک می‌کند. این کتابِ ۲۲۴ صفحه‌ای، در سال ۲۰۰۲ و به زبان انگلیسی منتشر شده است. ترجمه‌های فارسی این کتاب، تحت عناوین “روانشناسی کاربردی برای معلمان” با ترجمۀ دکتر رابعه موحد و “روانشناسی تربیتی” با ترجمۀ اسماعیل بیابانگرد و علی نعمتی، در اختیار معلمان عزیزمان قرار گرفته است.
در ادامۀ مقالات معرفی کتاب‌های مفید برای معلمان، به معرفی این کتاب کاربردی و خواندنی پرداخته‌ایم. لطفا با ما همراه باشید.
معرفی نویسنده
دکتر سوزان بنتهام (Susan Bentham) یک معلم تراز اول و با تجربۀ انگلیسی و دارای مدرک کارشناسی روانشناسی و کارشناسی ارشد در زمینۀ اختلالات یادگیری است. بنتهام بعد از اتمام دانشگاه و قبل از شروع تدریس خود در زمینۀ روانشناسی، به مدت ۸ سال با بزرگسالانی که دچار ناتوانی‌های یادگیری بودند، کار می‌کرد.
علاقۀ دکتر بنتهام به روانشناسی آموزشی و بررسی روابط بین معلمان و دانش‌آموزان، منجر به تألیف ۹ کتاب مختلف در این حوزه‌ها شد.
دربارۀ کتاب
کتاب “روانشناسی کاربردی برای معلم‌ها” کتابی کوتاه و کاربردی است که هر معلمی باید آن را بخواند. از مهم‌ترین ویژگی‌های آن، زبان ساده و روانی است که نویسنده برای بیان مطالب مورد استفاده قرار داده است. کتابی که به علاقمندان حوزۀ روانشناسی تربیتی کمک می‌کند تا اطلاعات روانشناسی مفیدی را در مورد دانش‌آموزان، معلمان و روابط بین آن‌ها به دست بیاورند. اطلاعات دقیق و نثر ساده و روان این کتاب، معلمان را از خواندن کتاب‌های روانشناسی تخصصی و سنگین، بی‌نیاز می‌کند.
کتاب، در ۹ فصل اصلی تألیف شده است. در ابتدای هر فصل مقدمه‌ای برای موضوع مورد نظر مطرح شده و در انتهای فصل، خلاصه‌ای از آن، به همراه منابع بیشتر برای مطالعه و نمودارها و جدول‌های مورد نیاز به خواننده ارائه شده است.
سرفصل‌های کتاب
فصل اول: دیدگاه‌های یادگیری: رویکرد شناختی
فصل دوم: دیدگاه‌های مختلف یادگیری: رفتارگرایی و انسان‌گرایی
فصل سوم: ارزشیابی عملکرد آموزشی
فصل چهارم: نیازهای آموزشی ویژه
فصل پنجم: تنوع فرهنگی و جنسیت
فصل ششم: روش‌های تدریس و یادگیری
فصل هفتم: انگیزه
فصل هشتم: رفتارهای مخرب در مدرسه
فصل نهم: طراحی و ساختار محیط آموزشی
نگاهی کوتاه به هر فصل
در ادامه نگاهی گذرا به هر یک از فصل‌های اصلی کتاب خواهیم داشت:
فصل اول: دیدگاه‌های یادگیری: رویکرد شناختی
نویسنده در این فصل به بررسی دیدگاه‌های نظریه‌پردازان بزرگی نظیر پیاژه روانشناس سوئیسی، ویگوتسکی روانشناس روس و برونر روانشناس تربیتی آمریکایی، در زمینۀ یادگیری و نحوۀ تفکر دانش‌آموزان می‌پردازد. سپس با ارائۀ مثال‌های واقعی، به کاربرد برخی از این نظریه‌ها در کلاس درس اشاره می‌کند.
فصل دوم: دیدگاه‌های مختلف یادگیری: رفتارگرایی و انسان‌گرایی
دکتر بنتهام در فصل دوم کتاب، به زبانی ساده برای خوانندگان توضیح می‌دهد که روانشناسان رفتارگرا و روانشناسان انسان‌گرا هر یک چه دیدگاهی نسبت به فرایند یادگیری دارند. پس از مقایسۀ این دو دیدگاه با یکدیگر، نحوۀ به کارگیری هر یک از آن‌ها را در کلاس درس بیان می‌کند.
فصل سوم: ارزشیابی عملکرد آموزشی
نویسنده در ابتدای فصل سوم، به بررسی این موضوع می‌پردازد که چرا مربیان، معلمان و نظریه‌پردازن، علاقمند به ارزشیابی عملکرد آموزشی دانش‌آموزان هستند. سپس انواع روش‌های ارزشیابی عملکرد را برای سنین مختلف معرفی می‌کند و مزایا و محدودیت‌های هر روش را مورد بررسی قرار می‌دهد، تا معلم بتواند در مواقع مورد نیاز مناسب‌ترین روش را برای ارزشیابی عملکرد دانش‌آموزان انتخاب کند.
فصل چهارم: نیازهای خاص آموزشی
این فصل به بررسی مشکلات و ناتوانی‌های مربوط به دانش‌آموزان خاص و نیازهای آموزشی ویژۀ آن‌ها اختصاص دارد. در ادامه، هر یک از انواع این مشکلات را معرفی کرده، نشانه‌های آن‌ها و راهکارهایی برای مدیریت این اختلالات را نیز بیان می‌کند. در پایان فصل نیز به نیازهای خاص دانش‌آموزان نخبه می‌پردازد.
فصل پنجم: تنوع فرهنگی و جنسیتی
دکتر بنتهام، در فصل پنجم کتاب، به بررسی نقش جنسیت دانش‌آموزان و سایر عوامل فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و… در موفقیت تحصیلی آن‌ها می‌پردازد. در ادامه نیز دلایلی را برای عملکردهای متفاوت دانش‌آموزان در شرایط یکسان بیان می‌کند. سپس راهکارهایی را برای بهبود عملکرد آموزشی آن‌ها ارائه می‌دهد.
فصل ششم: سبک‌های تدریس و یادگیری
این فصل به بررسی نظریه‌های مختلف در زمینۀ سبک‌های تدریس و سبک‌های یادگیری اختصاص دارد. نویسنده سه نظریۀ مختلف را در این زمینه با هم مقایسه و نقاط قوت و ضعف هر یک را بیان می‌کند. نیازهای دانش‌آموزان در هر سبک یادگیری و راهکارهایی برای یادگیری بهتر دروس، از جمله مواردی است که در این فصل به آن‌ها اشاره شده است.
فصل هفتم: انگیزه
در فصل هفتم کتاب، به نقش بسیار مهم انگیزه در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان اشاره شده است. انگیزه چیست و برای ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان از چه راهکارهایی می‌توان استفاده کرد؟ فصل هفتم به پاسخ به همین سوالات اختصاص دارد. در این فصل متدهای مختلف برای ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان مورد بحث و بررسی قرار گرفته‌اند.
فصل هشتم: رفتارهای مخرب در مدرسه
رفتارهای مخرب برخی از دانش‌آموزان و نحوۀ برخورد معلم با این رفتارها، یکی از چالش‌های همیشگی معلمان در کلاس است. انواع مختلفی از رفتارهای مخرب وجود دارند که هر یک از آن‌ها دلایل، تأثیرات و راهکارهای مداخله‌ای متفاوتی دارند. ممکن است دو دانش‌آموز، رفتارهای مخرب یکسانی داشته باشند اما در بسیاری از موارد، دلیل این رفتار و نحوۀ مدیریت هر یک، با دیگری متفاوت است. در این فصل نویسنده به بررسی این رفتارها و رویکردهای مقابله با آن‌ها می‌پردازد.
فصل نهم: طراحی و ساختار محیط آموزشی
نویسنده معتقد است که ویژگی‌های محیط آموزشی، به شدت بر روی عملکرد و احساس دانش‌آموزان تأثیرگذار است. برای طراحی یک محیط آموزشی مناسب توجه به گروه سنی و جنسیت دانش‌آموزان، درس مورد نظر، سبک یادگیری دانش‌آموزان و سبک تدریس معلم توجه کرد. این فصل به بررسی ویژگی‌های محیط‌های آموزشی، نظیر نحوۀ استفاده از فضای کلاس، تعداد دانش‌آموزان، نحوه چینش صندلی‌ها، صدا، نور و … می‌پردازد.
نظر خود را در مورد این مطلب بیان کنید: