معرفی کتاب هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق شود | ویلیام گلسر

“Every Student Can Succeed”  نام کتابی است در زمینۀ آموزش، که به قلم دکتر ویلیام گلسر نوشته شده است. این کتابِ ۱۹۷ صفحه‌ای که در سال ۲۰۱۱ منتشر شد، توسط دکتر علی صاحبی، روانشناس و عضو هیأت علمی مؤسسۀ گلسر (glasser institute) تحت عنوان “هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق شود“، به زبان فارسی ترجمه شده است. در این مقاله به معرفی این کتاب ارزشمند پرداخته‌ایم و مطالعۀ آن را به همۀ معلمان و مدیران مدارس توصیه می‌کنیم.

ویلیام گلسر، نویسندۀ کتاب هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق شود

معرفی نویسنده

اگر اصطلاح تئوری انتخاب (Choice Theory) را شنیده باشید، احتمالا نام گلسر نیز برایتان آشناست. دکتر ویلیام گلسر یکی از روانپزشکان و نویسندگان مطرح در سطح بین‌المللی است که در سال ۱۹۲۵ در آمریکا متولد شد. گلسر در ابتدا در رشتۀ مهندسی شیمی تحصیل کرد، اما زمانی که متوجه شد علاقۀ قلبی او روانشناسی است، وارد این رشته شد و تحصیلات خود را تا مقطع دکترا ادامه داد.

دکتر گلسر علاوه بر حرفۀ روانشناسی و انجام فعالیت‌های بالینی، به سخنرانی و نویسندگی نیز گرایش داشت. در نهایت بیش از ۲۰ کتاب از او منتشر شد. دومین کتاب گلسر، تحت عنوان”واقعیت‌درمانی” (reality therapy)، پرفروش‌ترین کتاب او بود و توجه بسیاری را به سوی او جلب کرد. این امر منجر به تأسیس بنیاد واقعیت‌درمانی، در سال ۱۹۶۷ شد.

نتیجۀ مطالعات و تحقیقات مستمر ویلیام گلسر در زمینۀ “واقعیت‌درمانی”، تألیف کتاب “تئوری انتخاب” در سال ۱۹۹۸ بود. این کتاب روانشناسی نیز با اقبال عمومی بسیار خوبی روبرو شد.

او در زمینۀ آموزش نیز تألیفاتی را از خود به جا گذاشت. اولین کتاب او در این زمینه، “مدارس بدون شکست” بود که در سال ۱۹۶۹ منتشر شد. این کتاب، سرآغازی برای تألیف کتاب‌های دیگر در حوزۀ آموزش شد. از جملۀ این کتاب‌ها می‌توان به “مدرسۀ کیفی“، “معلم مدرسۀ کیفی“، “هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق شود” و “تئوری انتخاب در کلاس درس” اشاره کرد.

دربارۀ کتاب

کتاب “هر دانش‌آموزی می‌تواند موفق شود”، روایتی است از دلایل عدم موفقیت دانش‌آموزان و نحوۀ رفع مشکلات آن‌ها. این کتابِ نوآورانه، به معلمان آموزش می‌دهد که چطور با دانش‌آموزان چالش برانگیز تعامل داشته باشند.

دکتر گلسر در این کتاب بیان می‌کند که سیستم آموزشی و مدارس، باید به جای تربیت دانش‌آموزانی که فقط تعاریف و فرمول‌ها را حفظ می‌کنند، دانش‌آموزانی مسئولیت‌پذیر، کارآمد و عملگرا تربیت کنند.

دانش‌آموزان باید توانایی تجزیه و تحلیل، حل مسأله و به کارگیری دانسته‌هایشان را داشته باشند. چرا که در دنیای امروز، دیگر مدرک تحصیلی بالا و توانایی محاسبۀ حجم مخروط و مساحت استوانه، کارفرمایان را مجاب به استخدام افراد نمی‌کند. بلکه کارفرمایان به دنبال افرادی هستند که بتوانند خوب فکر کنند، مشکلات و مسائل را حل کنند و دانسته‌هایشان را به مرحلۀ عمل درآورند.

معلمان در صفحه به صفحۀ این کتاب با موضوعاتی مواجه می‌شوند که بارها آن‌ها را در ارتباط با دانش‌آموزانشان تجربه کرده‌اند. در این کتاب آموزش‌های اثربخشی ارائه می‌شود که معلمان و مدیران از طریق آن‌ها می‌توانند به پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و بهبود وضعیت مدارس کمک کنند. به اعتقاد دکتر گلسر، مدرسه باید به مکانی شاد و سرزنده تبدبل شود که در آن هر دانش‌آموزی بتواند یاد بگیرد و کسب مهارت کند.

سرفصل‌های کتاب

1. آموزش و تربیت موفق بر روابط خوب استوار است
2. مشکلات سیستم نمره‌دهی کنونی
3. رهایی از شر کنترل بیرونی
4. در مدرسۀ کیفی آدم ناموفق وجود ندارد
5. در اولین روز دیدار با دانش‌آموزان کلاس خود موفق خواهید بود
6. بحث دربارۀ کلاس مبتنی بر کفایت و شایستگی
7. روش جدید آموزش
8. کلاس مبتنی بر کفایت و شایستگی در مدرسه ابتدایی
9. کلاس مبتنی بر کفایت و شایستگی در دبیرستان
10. آموزش لذت کتاب خواندن
11. پیوند و رابطه جایگزین تأدیب می‌شود
12. نقش مدیر در مدرسه کیفی

در ادامه نگاه کوتاهی به هر فصل خواهیم داشت:

فصل اول: آموزش و تربیت موفق بر روابط خوب استوار است

دکتر گلسر در این فصل بر روی برقراری روابط اثربخش تأکید دارد. او معتقد است که آموزش و یادگیری، بدون برقراری روابط مؤثر بین معلم و دانش‌آموز اتفاق نمی‌افتد. گلسر در این فصل به معرفی هفت عادت مخرب در روابط می‌پردازد. سپس هفت روش جدید و سازنده را معرفی می‌کند که می‌توانند جایگزین این عادات مخرب شوند.

فصل دوم: مشکلات سیستم نمره‌دهی کنونی

گلسر معتقد است که دلیل بی‌علاقگی بسیاری از دانش‌آموزان می‌تواند سیستم نمره‌دهی فعلی مدارس باشد. او در این فصل به بررسی این موضوع و اثبات نظریۀ خود می‌پردازد و پیشنهاداتی را در این زمینه ارائه می‌کند.

فصل سوم: رهایی از شر کنترل بیرونی

کنترل بیرونی مهم‌ترین عامل نارضایتی انسان‌ها در هر نوع رابطه‌ای است. نویسنده در این بخش، مؤلفه‌های اصلی کنترل بیرونی را معرفی می‌کند، سپس می‌کوشد تا معلمان را مجاب کند که با کنترل بیرونی نمی‌توان دانش‌آموز را مجبور به کاری کرد. ممکن است این روش در مقطعی از زمان مؤثر باشد اما به محض برداشته شدن نظارت و فشار بیرونی، دانش‌آموز مجددا به روش قبلی خود بازمی‌گردد.

فصل چهارم: در مدرسۀ کیفی آدم ناموفق وجود ندارد

در این فصل، تعریف جدیدی از مفهوم موفقیت ارائه می‌شود. بر اساس این مفهوم و با به کارگیری روش‌هایی که در آن از کنترل بیرونی خبری نیست، ثابت می‌شود که هر دانش‌آموزی توانایی موفق شدن در مدرسه را دارد.

فصل پنجم: در اولین روز دیدار با دانش آموزان کلاس خود موفق خواهید بود

در این فصل نویسنده نکاتی را در مورد نحوۀ برگزاری اولین جلسه، نحوۀ برقراری ارتباط مؤثر با دانش‌آموزان در جلسۀ اول و سایر جلسات، چیدمان کلاس و… ارائه می‌کند.

فصل ششم: بحث دربارۀ کلاس مبتنی بر کفایت و شایستگی

اگر به عنوان معلم بتوانید کلاسی مبتنی بر کفایت و شایستگی ایجاد کنید، دیگر نیازی به استفاده از کنترل بیرونی وجود نخواهد داشت. با این روش حتی می‌توان دانش‌آموزان چالش برانگیز را به یادگیری و تلاش برای موفقیت علاقمند کرد. دکتر گلسر در این فصل به بررسی ویژگی‌های چنین کلاسی می‌پردازد.

فصل هفتم: روش جدید آموزش

نویسنده در این فصل به انتقاد از شیوۀ سنتی آموزش می‌پردازد. شیوه‌ای که بیش از چند دهه است تغییر خاصی در آن رخ نداده است. سپس شیوۀ جدیدی از آموزش را پیشنهاد می‌دهد که اجرای آن می‌تواند به سرعت باعث پیشرفت چشمگیر دانش‌آموزان و علاقمندی آن‌ها به یادگیری و تلاش بیشتر شود.

فصل هشتم: کلاس مبتنی بر کفایت و شایستگی در مدرسه ابتدایی

دکتر گلسر در این فصل نکاتی را در رابطه با نحوۀ شروع سال تحصیلی، نحوۀ تکلیف دادن، ارزشیابی و برگزاری بحث‌های کلاسی، بر اساس ویژگی‌های دانش‌آموزان مقطع ابتدایی، ارائه کرده است.

فصل نهم: کلاس مبتنی بر کفایت و شایستگی در دبیرستان

در فصل نهم نیز موضوعات فصل قبل، برای دانش‌آموزان مقطع دبیرستان مورد بررسی قرار می‌گیرد. البته دکتر گلسر معتقد است که ایجاد کلاس مبتنی بر شایستگی در دورۀ دبیرستان بسیار دشوارتر از دورۀ ابتدایی است.

فصل دهم: آموزش لذت کتاب خواندن

تاکید دکتر گلسر در این فصل تربیت دانش‌آموزان کتابخوان است. او معتقد است که تحت فشار قرار دادن دانش‌آموزان برای خواندن، به منظور کسب نمرات بالاتر، ممکن است نتایج کوتاه مدتی داشته باشد اما آن‌ها را به خواندن علاقمند نمی‌کند. در صورتی که معلم بتواند علاقه به کتابخوانی را در دانش‌آموز ایجاد کند، او را از بسیاری از مشکلات درسی در سال‌های آینده دور خواهد کرد.

فصل یازدهم: پیوند و رابطه جایگزین تأدیب می‌شود

نویسنده در فصل یازدهم نیز همانند فصل‌های پیش، به انتقاد از روش کنترل بیرونی می‌پردازد. او معتقد است که بسیاری از قوانینی که در مدرسه برای دانش‌آموزان گذاشته می‌شوند، نشأت گرفته از روش کنترل بیرونی هستند. به همین دلیل به بررسی و اثبات این موضوع می‌پردازد که معلم و سایر مسئولان مدرسه، چگونه با استفاده از ارتباط نزدیک با دانش‌آموز می‌توانند بسیاری از مشکلات انضباطی او  را رفع کنند.

فصل دوازدهم: نقش مدیر در مدرسه کیفی

مخاطب این فصل از کتاب، مدیران مدارس هستند. دکتر گلسر در این فصل به بیان نکاتی می‌پردازد که مدیران با استفاده از آن‌ها می‌توانند به معلمان کمک کنند تا یک مدرسۀ کیفی و مبتنی بر کفایت و شایستگی را ایجاد کنند.

بخش‌هایی از کتاب

لینک‌های مفید